قضاوت در خصوص رجعت

قرینۀ ششم

عالم رجعت عالمی است که خصوصیات خودش را دارد و با عالم آخرت و زندگی مادی دنیا (دولت قائم) متفاوت است؛ به همین دلیل اهل‌بیت(ع) از این عوالم سه‌گانه به روزهای خداوند متعال تعبیر کرده‌اند:

از مثنی حناط از جعفر‌ بن محمد از پدرش (ع) روایت شده است: «روزهای خداوند عزوجل سه‌تاست: روزی که قائم قیام می‌کند، روز رجعت و روز قیامت.» [1]

در اینجا تعدد، بر متفاوت‌بودن این روزهای سه‌گانه گواهی می‌دهد. مشخص است که روز قیامت متفاوت از روز قائم(ع) یعنی زندگی مادی این دنیاست؛ پس روز رجعت نیز با دو روز قیامت و روز قائم(ع) متفاوت خواهد بود. منظور از روز در اینجا به‌معنای متعارفش (شبانه‌روز) نیست؛ بلکه منظور مرحله یا وضعیت است. یمانی آل محمد(ع) در کتاب «رجعت، سومین روز بزرگ خدا» این مطلب را شرح داده و در توضیحی بر روایت پیشین به‌طور کامل بیان فرمودند که رجعت، عالمی است مستقل:

بله، موضوع واضح و مشخص است؛ اینکه هر حادثه در روز خاص خود یعنی در وقت و عالمی متفاوت به وقوع می‌پیوندد؛ در خصوص روز قائم(ع) واضح و شناخته‌شده است که در این زندگی جسمانی که در آن زندگی می‌کنیم قرار دارد و خلاصه و ماحَصَل آن است؛ و همان‌طور که معروف و شناخته‌شده است روز قیامت در آخرت و عالمی دیگر غیر از این عالم جسمانی است. می‌ماند روز رجعت و تأکید می‌کنم که آن عالَم دیگری است وگرنه به آن «روز» یعنی «وقت» و «آنِ مستقل» در برابر زندگی جسمانی و قیامت اختصاص داده نمی‌شد؛ بنابراین از جملۀ آن‌ها نیست. [2]

عالَم رجعت، غیر از این عالمی است که ما در آن زندگی می‌کنیم و این مطلب از روایات روشن و آشکار است؛ مثلاً روایاتی که دلالت بر این مطلب دارد که رجعت جهانی دیگر است و صفاتی را برای عالم رجعت بیان می‌کند که با صفات این عالم منافات دارد؛

مثلاً اینکه انسان در آن عمر طولانی دارد و فرزندان بسیاری برای او خواهد بود؛ علاوه بر آن، آیاتی از قرآن هست که دلالت بر رجعت دارد و می‌گوید رجعت، زندگانی بعد از مرگ است؛ حال وضعیت چگونه خواهد بود، اگر مردم در آن هنگام ببینند که مردگان بسیاری از گورها سر بر بیاورند؛ در این صورت امتحان و آزمایش کجا خواهد بود و چرا برخی از مردم سرپیچی و نافرمانی کنند؟[3]

همچنین می‌فرماید:

توجه شما را به مسئله‌ای در خصوص رجعت جلب می‌کنم؛ عاقل وقتی از روایات رجعت و چگونگی زندگی در آن و اینکه چه تعداد فرزند برای هر شخص به دنیا می‌آید و… اطلاع پیدا می‌کند، نتیجه می‌گیرد ‌که رجعت عالَمی دیگر است. عقل و واقعیت این را نمی‌پذیرند که این امور، متعلق به این دنیا با این محدودیت‌هایش باشد و این برداشت از نظر خردمندان پذیرفتنی است،؛ اما با ‌کسانی که هیچ سخنی را درک نمی‌کنند چه ‌کنیم؟! [4]

بنابراین ما نمی‌پذیریم که رجعت به‌معنای متعارفش ضمن دولت قائم(ع) باشد؛ بلکه عالَم مستقل دیگری است که این عالَم مادی بعد از صد‌ها یا هزاران سال پس از وفات امام مهدی(ع) به آن خواهد رسید؛ به‌ این ‌ترتیب چاره‌ای نیست از اینکه بپذیریم فاصله‌ای بین وفات امام مهدی(ع) و رجعت وجود خواهد داشت که این فاصله همان حکومت و امامت مهدیین از فرزندان امام مهدی(ع) است.

از همین رو سید احمد‌الحسن(ع) می‌فرماید:

در نهایتِ حرکتِ فلکِ اعظم (منظورم قوس نزول است) و آغاز بالا‌رفتن آن به سمتی دیگر، تبدیل‌شدن این عالم جسمانی به جحیم آغاز خواهد شد و این عالم شعله‌ور می‌شود. مجازات کسانی که زخرف و زر و زیور دنیا را برگزیدند و برای آن، خداوند را عصیان کردند، بازگشت آن‌ها به چیزی است که خود انتخاب کرده‌اند؛ یا همان باقی‌ماندنشان در آن است؛ چراکه جهنم با عملکرد، کردار و ظلم و ستم آن‌ها مشتعل خواهد شد.

اکنون مناسبت آیۀ پیشین برای شما روشن شده است: (يَسْتَعْجِلُونَكَ بِالْعَذَابِ وَإِنَّ جَهَنَّمَ لَمُحِيطَةٌ بِالْكَافِرِينَ) (از تو به‌شتاب، طلب عذاب می‌کنند؛ حال ‌آنکه جهنم بر کافران احاطه دارد).

در ابتدای صعودِ قوس نزول، «عالم رجعت» آغاز می‌شود که عالمی دیگر و امتحانی دیگر است، برای کسانی که ایمان خالص و کسانی که کفر خالص داشته‌اند. عالم رجعت با پایان زمامداری مهدی دوازدهم(ع) آغاز می‌شود؛ او همان قائمی است که حسین(ع) بر او خروج می‌کند. [5]

همچنین می‌فرماید:

امیدوارم توجه داشته باشی که رجعت در آسمان دنیاست؛ زیرا آسمان دنیا به دو آسمان جسمانی و آسمان اول تقسیم می‌شود و رجعت در آسمان اول تحقق می‌یابد. این ملاحظه را از باب تذکر و یادآوری بیان کردم؛ زیرا چه ‌بسا برخی از کسانی که علمی ندارند ‌گمان می‌کنند‌ آسمان دنیا فقط همین آسمان جسمانی است؛

باوجود اینکه آسمان جسمانی تنها جزئی از آسمان دنیاست که پیش‌تر در ‌کتاب‌ها بیان کردم ـ‌خدا شما را توفیق دهد‌ـ و حتی چه ‌بسا برخی گمان کنند که آسمان اول همان آسمان اجسام یا آسمان جسمانی است؛ بااینکه با آن تفاوت دارد و هر دو در پیدایش آسمان دنیا با یکدیگر مشارکت دارند. [6]

همچنین سید احمد‌الحسن(ع) معنای زمین و دنیایی را که در روایاتِ رجعت از اهل‌بیت(ع) درباره‌شان سخن به میان آمده است روشن ساخته‌اند. هر‌کس خواهان تفصیل و توضیح بیشتری در این خصوص است می‌تواند به کتاب «رجعت، سومین روز بزرگ خدا» مراجعه کند.

با توجه به آنچه گفته شد:

رجعت عالمی است مستقل که با دولت و دورۀ امام مهدی(ع) تفاوت دارد. این عالم شامل تعدادی مرحله است که این کیهان و بشریت از آن‌ها عبور می‌کنند تا به رجعت برسند و این چیزی است که تحققش بلافاصله پس از وفات امام مهدی(ع) ممکن نیست؛ به‌خصوص اگر در نظر داشته باشیم آن‌گونه که روایات‌ بیان می‌کنند مدت عمر امام مهدی(ع) در دولتش پس از قیامش کوتاه خواهد بود؛ که مدت‌زمانی کافی نخواهد بود؛ حتی اگر بپذیریم این مدت سیصدوچند سال باشد.

۲. عالم رجعت عالمی متفاوت از زندگی مادی این دنیاست؛ پس اصل این است که بلافاصله پس از وفات امام مهدی(ع) نباشد و از کسی که گمان می‌کند رجعت بلافاصله پس از امام مهدی(ع) است، دلیلی خواسته می‌شود که دلالتش قطعی و صدورش نیز قطعی باشد که چنین چیزی در دست نیست؛ و این در حالی است که دلیلِ بلافاصله‌بودن حکومت مهدیین پس از وفات پدرشان امام مهدی(ع) قطعی‌الدلاله و قطعی‌الصدور و موافق با اصل است.

۳. روز قائم(ع) ـ‌یعنی دولت او‌ـ با رجعت متفاوت است؛ پس ثابت می‌شود که دولت و حکومت او تا روز قیامت ادامه خواهد داشت؛ و از آنجا که عمر امام مهدی(ع) پس از قیامش کوتاه است، حتماً باید امتدادی داشته باشد تا در حکومت و اقامۀ دولتش ـ‌که دولت عدل الهی است‌ـ جانشینی آن حضرت را عهده‌دار شود؛ همان ‌گونه که خداوند متعال در حدیث قدسی می‌فرماید: