راهنمایی‌های اهل‌بیت (ع) برای نجات از فتنه‌ها
پیش از قیام قائم (ع)

قسمت اول

در این مبحث به نوع فتنه‌ها و سختی‌ها و همچنین سرگردانی و حیرت مردم، در این فتنه‌های پیش از قیام قائم (ع)، خواهیم پرداخت؛ تا آنجا که بسیاری از مدعیان علم و دین در آن فتنه‌ها حیران می‌شوند و در آزمون ناکام می‌مانند و قربانی شمشیر قائم آل محمد (ع) خواهند شد.
شاید به ذهن چنین خطور کند که این‌ها، فراتر از تاب‌وتوان مردم است و به‌ناچار باید راهی برای نجات مردم، از این فتنه‌ها و سرگردانی وجود داشته باشد و آن‌ها را به ساحل امن برساند.

پاسخ این پرسش:

تمام مردم، در میدان غربال و پاک‌سازی پیش از قیام قائم (ع) قرار دارند و هیچ‌کس –‌نه عالم و نه جاهل‌– از این غربال مستثنا نیست، بلکه همگی بدون استثنا در این امتحان قرار دارند؛ پس ممکن نیست راه خروج و نجات از فتنه‌های زمان غیبت را بشناسیم، مگر از طریق شخصی که از نقص و لغزش، معصوم و تضمین‌شده باشد که از این فتنه‌ها پیروز و سربلند بیرون خواهد آمد. طبیعتاً چنین اشخاصی یافت نمی‌شوند، مگر چهارده معصوم (ع) یا کسانی که نایب خاص ایشان باشند؛ و ائمه (ع) به بسیاری از راه‌هایی که ممکن است مردم را از آن فتنه‌ها نجات دهد اشاره فرموده‌اند؛ اگر به این اشارات گردن نهند و تعصب و تقلید کورکورانه بر آنان مسلط نشده باشد.
در اینجا، به برخی از نکاتی که ائمه (ع) بیان کرده‌اند، اشاره‌ای خواهیم داشت؛ به این امید که در روشن‌شدن راه خروج از فتنه‌ها، برای ما و شما سودمند باشد.

1. بازگشت به قرآن کریم

از امام باقر (ع) روایت شده است که فرمود: «… در امر ما و آنچه از ما به شما می‌رسد، نظر کنید؛ اگر آن را موافق قرآن یافتید، آن را برگیرید و اگر موافق نیافتید، رهایش کنید و اگر امر بر شما مشتبه شد، توقف نمایید و آن را به ما برگردانید تا آنچه برای ما شرح داده شده است، برایتان تشریح نماییم؛ و اگر شما چنین باشید که ما سفارش کرده‌ایم و به غیر آن نگرایید، اگر کسی از شما پیش از خروج قائم ما، از دنیا برود، شهید خواهد بود و اگر کسی قائم ما را درک کند و به همراهش کشته شود، اجر دو شهید را خواهد داشت و اگر کسی در پیشگاه او، دشمنی از دشمنان ما را به قتل برساند، اجر و پاداش بیست شهید را خواهد داشت.» (بحار الانوار، ج52، ص123)

دلیل بر اینکه امت، قرآن را طبق خواست دل خودشان تأویل خواهند کرد، روایت زیر است که دربارۀ یکی از دستاوردهای امام مهدی (ع)، در قیام یا بعد از آن، سخن می‌گوید.

از امیرالمؤمنین (ع) روایت شده است که فرمود: «در زمانی که هدایت، به‌سوی هواهای نفسانی معطوف شده است، هوا و هوس را به‌سوی هدایت معطوف می‌کند و در زمانی که قرآن را به‌سوی رأی‌ها معطوف کرده‌اند، آرا و نظرات را به قرآن برمی‌گرداند.» (غیبت طوسی، ص282)

یعنی امام مهدی (ع) در زمان ظهورش، امت را چنین می‌یابد که قرآن را طبق خواسته‌های نفسانی و آرا و نظرات ناقص خویش تفسیر کرده‌اند؛ درنتیجه، این جهت‌گیری فاسد و فاسدکننده را ویران و آرا و خواسته‌ها را تابع قرآن خواهد کرد؛ پس اگر موافق قرآن باشد، آن را برمی‌گیرد و اگر مخالف قرآن باشد، آن را به دیوار خواهد کوبید. بدیهی است کسانی که قرآن را تفسیر می‌کنند و طبیعتاً آن را طبق خواست و هوای نفْس خویش تفسیر می‌کنند، افراد خاص این میدان هستند. اینان علمای بدنهاد و نزدیکانشان هستند؛ وگرنه عموم مردم، توانایی فهمیدن قرآن یا تأویل و تفسیر آن را ندارند، بلکه در این میدان از علما پیروی می‌کنند.

رسول خدا حضرت محمد (ص) می‌فرماید: «برای امتم، پس از خود، تنها از سه خصلت بیمناکم: اینکه قرآن را به غیر از تأویلش تأویل کنند؛ اینکه از لغزش عالم پیروی کنند؛ یا اینکه مال و ثروت، چنان در بینشان ظهور کند که به طغیان و سرکشی بپردازند؛ و راه خروج از آن را به شما خواهم گفت: دربارۀ قرآن، به آیات محکمش عمل کنید و به متشابهاتش ایمان داشته باشید؛ و اما دانشمند و عالم، او را با دقت بررسی کنید و از لغزش او پیروی نکنید؛ و اما در مورد مال و ثروت، راه خروج، شکر نعمت و ادای حق آن است.» (تفسیر برهان، ج1،ص41)

2. اقتدا به امام مهدی (ع) پیش از قیامش

اباعبدالله امام صادق (ع) فرموده است: «پیامبر خدا (ص) فرمود: خوشا به سعادت کسی که در زمان قائم اهل‌بیتم، زندگی می‌کند، درحالی‌که پیش از قیامش به او اقتدا کرده است؛ دوستدار او را دوست داشته باشد و از دشمن او، برائت بجوید و ائمۀ هدایتگرِ قبل از او را دوست داشته باشد؛ این‌ها رفیقان من و صاحبان مودت و دوستی من و کریم‌ترینِ امتم، نزد من هستند و [نیز] کریم‌ترینِ آفریدگان خدا، نزد من هستند.» (غیبت نعمانی، ص123)

این، تشویقی است بر تأسی و اقتدا به اخلاق امام مهدی (ع) پیش از قیامش؛ و دعوتی است برای مردم تا امام مهدی (ع) را بشناسند، منتظرش باشند، برایش زمینه‌سازی کنند و تابع شخصیت‌هایی نباشند که می‌کوشند همه را به خویش فرا‌بخوانند، درحالی‌که امام مهدی (ع) را پشت سر خود انداخته‌اند؛ «انا لله و انا الیه راجعون»

3. اهتمام به یادگیری روایات اهل‌بیت (ع)

زرارة بن اعین نقل می‌کند: شنیدم امام صادق (ع) ‌فرمود: «ندادهنده‌ای از آسمان ندا می‌دهد: فلانی، همان امیر است؛ و منادی دیگری ندا می‌دهد: علی و شیعیانش پیروز و رستگارند.» عرض کردم: بعد از این، چه کسی با مهدی (ع) خواهد جنگید؟ فرمود:«شیطان ندا می‌دهد، فلانی (مردی از بنی‌امیه) و شیعیانش رستگارند.» عرض کردم: چه کسی راست‌گو را از دروغ‌گو بازمی‌شناسد؟ فرمود: «کسانی او را می‌شناسند که احادیث ما را روایت می‌کنند و پیش از آنکه این امر محقق شود، می‌گفتند محقق می‌شود و می‌دانند که آنان خود، بر حق و راست‌گو هستند.» (غیبت نعمانی، ص 273)

این دعوتی است از سوی امام صادق (ع) به شیعیان که احادیث آن بزرگواران را برای مردم روایت و فتنه‌هایی که پیش از امام مهدی (ع) وجود دارد و راه خروج از آن‌ها را برایشان بیان کنند، تا با وقایع و حوادث غافلگیر نشوند و به‌گونه‌ای حیران نشوند که نتوانند فرق بین حق و باطل را تشخیص دهند؛ پس بر تمام منبری‌ها و جویندگان علم، واجب است بر قضیۀ امام و فتنه‌های پیش از قیام ایشان تمرکز داشته باشند و به‌جای بحث دربارۀ مسائلی که چشم و گوش، از آن‌ها پر شده است و فایدۀ خود را از دست داده‌اند، بحث و جستجو در خصوص امام مهدی (ع) را در حد نهایت انجام دهند.

ادامه دارد.