ویروس جدید کرونا، تأییدی بر دگرگونش حیات

امروز ما در پاندِمی کُوویدـ19 به سر می‌بریم و یکی از سؤالاتی که ذهن ما را متوجه خود می‌کند آن است که این ویروس جدید چگونه به وجود آمده است؟

آیا قبلاً بوده است و جدیداً آن را کشف کرده‌ایم؟! به‌طور ناگهانی توسط خداوند برای انذار مردم، از عدم خلق شده است؟! یا شاید دست‌ساز بشر است؟!
این گمانه‌زنی‌ها در بین مردم بسیار رایج است؛ اما در این مقاله می‌خواهیم به دور از تعصبات و با ارائۀ شواهد، پاسخی علمی و معقول به این سؤال بدهیم.

آنچه در آن اختلافی نیست آن است که ما امروز با ویروسی روبه‌رو هستیم که تاکنون نمی‌شناختیم و متفاوت از ویروس‌های قبلی است.

ویروس جدید کرونا از خانوادۀ ویروس‌های کروناست. اندازۀ متوسط قطر این ویروس‌های کروی حدود ۱۲۵ نانومتر است و دارای پوشش ویروسی و ژنوم بزرگ از نوع RNA تک‌رشته‌ای مثبت است. این ویروس‌ها بین انسان و حیوان مشترک بوده و از انواع گوناگون حیوانات از قبیل شتر، گربۀ زَباد و احتمالاً خفاش به انسان منتقل می‌شود.

ویروس‌های کرونا بین حیوانات در سراسر جهان شایع هستند و در پستانداران و پرندگان یافت می‌شوند؛ اما تنها تعداد معدودی از آن‌ها بر انسان تأثیر می‌گذارند؛ زیرا گیرنده‌های سلول‌های ما فقط با تعداد کمی از پروتئین‌های سطحی این ویروس‌ها واکنش می‌دهند؛ ازاین‌رو همۀ آن‌ها توانایی آلوده‌کردن انسان را ندارند.

انواع ویروس‌های کرونای انسانی (یعنی ویروس‌هایی از خانوادۀ کرونا که توانایی آلوده‌کردن انسان را دارند)، عبارت‌اند از:

1. 1.       229 E
2. NL63
3. OC43
4. HKU1
   چهار ویروس فوق بین جوامع بشری شایع بوده و سبب بیماری خفیف تا متوسط می‌شوند که دستگاه تنفسی فوقانی را درگیر می‌کنند.

و سه گونۀ نادر که باعث عوارض شدیدتری می‌شوند عبارت‌اند از:

• MERS-CoV
• SARS-CoV
• SARS-CoV-2

ویروس جدید کرونا یعنی سارس کرونا 2 (SARS-CoV-2)، هفتمین ویروس تاج‌دار انسانی است که شناخته شده است. همان ویروسی که عامل پاندِمی کُوویدـ19 بوده و تاکنون ]1[ جان 175,694 نفر را در کرۀ زمین گرفته است.

تا اینجا دانستیم که این ویروس جدید کرونا شبیه هیچ‌کدام از شش نوع قبلی ویروس‌های کرونای انسانی نیست؛ پس یک ویروس‌جدید است.

اما برای منشأ ایجاد آن، فرضیه‌های مختلفی را می‌توان ارائه داد:

1. ایجاد دفعی و ناگهانی توسط خدا برای انذار؛
2. ایجاد دفعی و تصادفی توسط طبیعت؛
3. ایجاد توسط بشر به‌عنوان یک سلاح بیولوژیک؛
4. موجود بوده و تازه کشف شده است؛
5. ایجاد‌شدن طی تکامل حیات به‌صورت طبیعی.

فرض اول
که می‌گوید توسط خدا به‌صورت دفعی (نه تکاملی)، جهت انذار بشر ایجاد شده است باطل است و دکتر علاء السالم در صفحۀ فیس‌بوک خود در این باره نوشت:
«آیا عاقلانه است که خداوند سبحان ـ‌همان پروردگار مهربانی که هیچ‌کس نمی‌تواند رحمت او را درک کندـ کسی از مخلوقات خود را عذاب دهد … سید احمدالحسن می‌فرماید:
انسان با اعمال خود درب‌های عذاب را به‌روی خود می‌گشاید؛ مسئلۀ اسباب و مسببات است و خداوند با نزول عذاب، به این صورت که به‌طور مستقیم آن را انجام دهد هیچ ارتباطی ندارد؛ بلکه آن درست مانند باران است که اگر اسباب آن حاصل شود باران نازل می‌شود.
بنابراین مردم آن را نازل كرده‌اند و تمام آنچه خداوند متعال انجام می‌دهد این است که می‌تواند مانع آن شود یا جلوی آن را بگیرد، و این نیاز به معجزه دارد و معجزات نیز به‌طور تصادفی و بی‌دلیل اتفاق نمی‌افتد… .» ]2[

بنابراین علت شیوع ویروس جدید کرونا، خدا نیست؛ بلکه خود ما هستیم که با وضع قوانین ناقص که در آن حقوق حیوانات و… لحاظ نشده است، سبب شیوع این همه‌گیری‌ها شده‌ایم؛ پس اگرچه خداوند قادر مطلق است و توانایی ایجاد این ویروس‌ها را دارد، اما حکمت و رحمت خدا مانع این کار است.

فرض دوم
که می گوید این ویروس جدید به‌صورت تصادفی، به‌یک‌باره و بدون الگوی قبلی ایجاد شده است! که این فرض نیز باطل است؛ زیرا احتمال پدیدآیی این ویروس به‌صورت تصادفی بسیار بسیار کم است، تاجایی که می‌توانیم برابر صفر در نظر بگیریم.

اما فرض سوم
یعنی تئوری توطئه یا سلاح‌های بیولوژیک ساختۀ بشر نیز تأیید نیست. به‌طور خلاصه دربارۀ این فرض می‌توان گفت مدرک معتبری دال بر ساخت این ویروس توسط انسان به‌عنوان سلاح بیولوژیکی یا شیوع اتفاقی آن از یک آزمایشگاه وجود ندارد. حتی اگر ویروس کرونا نتیجۀ دست‌کاری ژنتیکی توسط بشر باشد، اثبات علمی آن به‌راحتی امکان‌پذیر نیست.

اما فرض چهارم
که می‌گوید این ویروس از قدیم بوده است و تازه کشف شده است نیز باطل است؛ زیرا ویروس، موجودی بی‌جان است و پس از گذشت بازۀ زمانی محدودی، توسط سیر قهقرایی افزایش آنتروپی، تجزیه، واپاشی و نهایتاً نابود می‌شود؛ همان طور که سایر ذرات پس از مدتی از بین می‌روند و پایدار و باقی نیستند؛ علاوه بر آن، ویروس بدون آنکه درون بدن موجود میزبان باشد نمی‌تواند تکثیر شود و محکوم به نابودی و انقراض است.
اینکه می‌گوییم این ویروس را تازه کشف کرده‌ایم، یعنی آن را تاکنون در بدن موجودات زنده، به‌خصوص انسان مشاهده نکرده‌ایم؛ پس به‌ناچار در این مدت باید بیرون از بدن انسان بوده باشد و این عدم‌دسترسی ویروس به سلول، برابر است با نابودی.

بنابراین چهار فرض اول هیچ‌کدام تأیید نیست و تنها فرضی که باقی می‌ماند و دانشمندان نیز بر آن صحه گذاشته‌اند، فرض تکامل‌یافتن ویروس جدید کرونا از ویروس‌های کرونای قبلی است.

به‌عبارتی ویروس جدید کرونا، جهش‌یافتۀ ویروس سارس قدیم است (تقریبا 79.6 درصد با ویروس سارس شباهت ژنتیکی دارد) ]3[ که نتیجه نقل‌وانتقال ویروس‌های جهش‌یافته بین انسان و حیوان است و از بازار محلی ووهان به انسان منتقل شد ]4[ و مثل سارس توانایی انتقال بین انسان‌ها را دارد؛

یعنی این ویروس یا مستقیماً از ویروس‌های کرونای انسانی قبلی یا از ویروس‌های کرونای حیوانی تکامل یافته است و سپس توانایی آلوده‌سازی انسان را به دست آورده است.

فرض دوم محتمل‌تر است؛ به‌دلیل اشتراک ژنی بیشتر ویروس جدید با ویروس‌های کرونای خفاش و پانگولین.

آنالیز فیلوژنتیکی نشان داده است که ویروس جدید کرونای انسانی با دو ویروس کرونای شبه‌سارس خفاشی به‌نام‌های bat-SL-CoVZC45 و bat-SL-CoVZXC21 در ارتباط نزدیکی است (87.9‌درصد شباهت). ]5[ آنالیز فیلوژنتیکی همچنین نشان می‌دهد که ویروس جدید کرونا با ویروس کرونای در گردش در میان خفاش‌های نعل‌اسبی مشابه است (98.7‌درصد شباهت نوکلئوتیدی با ژن پلیمراز سویۀ ویروس کرونای خفاشی BtCoV/4991).]6[

این یافته‌ها نشان می‌دهد این ویروس‌های کرونای خفاشی و ویروس جدید کرونای انسانی، به‌دلیل شباهت ژنتیکی که دارند، دارای یک جد مشترک هستند.

همچنین طی آنالیزهای انجام‌شده، میزان بتا‌کروناویروس‌های مثبت ]7[در پانگولین‌ها در تعداد معدودی از نمونه‌های گرفته‌شده، حدود 70‌درصد بوده است ]8[ و نیز ویروس‌های کرونای یافت‌شده در پانگولین، شباهت نوکلئوتیدی زیادی (حدود 99درصد) به نمونۀ جدید انسانی داشته‌اند.]9[ همچنین این حیوان در برخی از بازارهای حیوانات وحشی خریدوفروش می‌شود و بازارهای حیوانات (مخصوصاً حیوانات وحشی)، شرایط ایدئالی را برای انتقال عامل بیماری‌زا از یک گونه به گونه دیگر، از جمله انسان‌ فراهم می‌کند.

ازاین‌رو، این فرض وجود دارد که ویروس‌ها قبل از رسیدن به بدن انسان بین خفاش و پانگولین مبادلۀ ژنتیکی داشته‌اند و پانگولین حد واسط میزبان بین خفاش و انسان بوده است.

بنابراین آنچه به‌طور قطعی می‌دانیم آن است که ویروس جدید کرونا تکامل‌یافتۀ انواع قبلی است؛ اما دربارۀ مسیر دقیق تکاملی که طی کرده ‌است گمانه‌زنی‌ها همچنان ادامه دارد.

پی‌نوشت‌ها:

]1[- تاریخ: 2020-04-23

]2[-  دکتر علاء السالم، 22 مارس 2020.

https://v.gd/8rcwaF

[3]-www.nature.com/articles/s41586-020-2012-7

]4[- اولین گزارش از  ویروس جدید کرونا در 31 دسامبر 2019 در ووهان چین ثبت شد.

[5]-www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/32020836 [6]-  www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7033720

]7[- ویروس کرونای جدید انسانی نیز از نوع بتا و مثبت است.

[8]-China Focus: Pangolins A Potential Intermediate Host Of Novel Coronavirus: Study. Xinhuanet. Accessed February 7, 2020, at

www.xinhuanet.com/english/202002/07/c_138764153.htm

]9[- همان