اهمیت و تأثیر منحصربه‌فرد دعا در پیشبرد اهداف دعوت سید احمدالحسن

به قلم: سماء مرتضوی

مقدمه

مهم‌ترین نعمت در این زمان بر ما نعمت ولایت محمد و آل‌محمد (ع)، و سرّ مستودع آن‌ها سید احمدالحسن است؛ نعمتی که دربارۀ آن بازخواست می‌شویم. بعد از لبیک به رسول امام مهدی (ع) مؤمنین به شکرانۀ ایمانشان و پذیرش ولایت خدای سبحان وظایفی برعهده دارند؛ به‌طور مثال:علم‌آموزی پای درس معلم الهی تا با آموزه‌های ایشان به نبرد شرک و کفر رفته و خویشتن را ارتقا داده و عقاید تصحیح شود. و تبلیغ دعوت الهی چنان عظیم و مهم است تاجایی‌که با سایر اعمال عبادی دیگر قابل قیاس نیست؛ زیرا تبلیغ اساسِ دین است در دوران مظلومیت و سانسور شدید آن، اما در کنار علم و عمل و ارتقای معرفتی و اخلاقی و اخلاص خود، عمل مهم دیگری نیز وجود دارد که دارای ارزش بسیار فراوان است؛ عملی که می‌تواند راهگشا و فاتح مسیر پر از رنج و سختی و نورانی دعوت مهدوی باشد و اثراتی دارد که همۀ ما در زندگی شخصی خودمان آثار آن را مشاهده کرده‌ايم و آن دعای مؤمنین برای صاحب این دعوت و حوائج اوست.
اما در این مقاله به بررسی این سؤالات خواهیم پرداخت:
اهمیت دعا از دیدگاه ثقلین شریف چیست؟
آیا دعا می‌تواند فاتح  مسیر نورانی دعوت مهدوی باشد؟

 

تشویق به دعا

در برخی از آیات قرآن کریم به اهمیت دعا  اشاره شده است. خداوند متعال در آیۀ ۶٠ سورۀ غافر (مؤمن) می‌فرماید: (وَ قالَ رَبُّکمُ ادْعونی اسْتَجِبْ لَکمْ انَّ الَّذینَ یسْتَکبِرُونَ عَنْ عِبادَتی سَیدْخُلُونَ جَهَنَّمَ داخِرینَ) (پروردگار شما گفته است مرا بخوانید تا دعای شما را بپذیرم. کسانی که از عبادت من تکبّر می‌ورزند به‌زودی با ذلّت وارد دوزخ می‌شوند!).
همچنین در آیۀ ١٨۶ سورۀ بقره می‌فرماید: (وَ اذا سَأَلَک عِبادی عَنّی فَانّی قَریبٌ اجیبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ اذا دَعانِ فَلْیسْتَجیبُوا لی وَلْیؤْمِنُوا بی لَعَلَّهُمْ یرْشِدُونَ) (و هنگامی که بندگان من از تو دربارۀ من سؤال کنند، [بگو:] من نزدیکم؛ دعای دعاکننده را به‌هنگامی که مرا می‌خواند پاسخ می‌گویم! پس باید دعوت مرا بپذیرند و به من ایمان بیاورند، تا راه یابند و به مقصد برسند).

دعا کردن از امور بسیار مهمی است که خدای متعال و هادیان طریق حق ما را به آن توصیه کردند، تاآنجاکه معصوم (ع) سفارش می‌کند در تمام امورت خدا را بخوان و از او طلب کن، و این اصرار در خواسته همراه با تسلیم در برابر پروردگار را خدا دوست دارد.
امام جعفر صادق (ع): «سَل حاجَتَكَ وَ اَلِحَّ فی‌الطَّلَبِ فَاِنَّ اللهَ یحبُّ اِلحاحَ المُلِحّینَ مِن عبادِهِ المُؤمنین» «حاجت خود را از خدا بخواه و بر آن پافشاری کن. خداوند بندگان مؤمن خود را که در خواسته‌هایشان اصرار و پافشاری می‌کنند دوست می‌دارد.»[1]

 

آثار رفع بلا به‌واسطۀ دعا

گاهی در دعوت حق نگران از بلایا و شدائد بیشتر هستیم، این لحظات، لحظاتی است که باید بیشتر دعا کنیم. اگر معتقد به «لامؤثر فی الوجود الا الله» هستیم و عالم و موجودات آن را تحت‌سیطرۀ خداوند می‌دانیم، می‌توانیم با دعا کردن به امورات جهت بدهیم، اگر این جهت‌دهی خواست خدای متعال باشد و رضای او را بطلبیم به‌عنوان سربازانی در جهت خواست الهی تلاش می‌کنیم.
امام جعفر صادق (ع): «مَن تَخَوَّفَ بَلاءً یصیبُهُ فَتَقدَّم فیهِ بِالدُّعاءِ لَم یرِهِ اللهُ ذلِكَ البَلاءَ اَبداً» «کسی که از خوف نزول یک بلا پیش‌دستی کند و دعا نماید، خداوند هرگز او را به آن بلا گرفتار نخواهد كرد.»[2] این روایت چگونه محقق می‌شود؟ در جلد اول کتاب متشابهات، سؤال 19، نویسندۀ کتاب سید احمدالحسن ضمن تبیین «ام‌الکتاب و لوح محو و اثبات» می‌نویسد:
«این نیز علم آنچه بوده و آنچه خواهد بود است، ولی بر وجوه و صورت‌های بسیار و احتمالات متعدد برای یک رخداد که یکی از آن‌ها واقع خواهد شد؛ همانی که در امّ‌الکتاب وجود دارد و سایرین به علتی حاصل نخواهند شد؛ چه بسا به‌دلیل حادثه‌ای معین که جلوی وقوعش را می‌گیرد. به‌عنوان مثال می‌گوییم برای فلانی که عمرش 50 سال است، نوشته شده در این روز به‌هنگام صبح با نیش عقرب می‌میرد؛ ولی اگر او صدقه بدهد، این بلا از او دفع خواهد شد و ده سال دیگر زندگی خواهد کرد. پس‌از گذشت ده سال اگر با پدر و مادرش نیکی کند، پنج سال دیگر به عمرش اضافه خواهد شد…در لوح محو و اثبات احتمالات زیادی برای زندگی انسان وجود دارد. شخص مذکور در مثال شاید پس از گزیده شدن توسط عقرب زنده نماند و چه بسا پیش از نیش زدن عقرب صدقه بدهد و ده سال دیگر زندگی کند و چه بسا پس از ده سال بمیرد یا شاید با والدینش به نیکی رفتار کند و پنج سال دیگر زنده بماند. اگر این تقدیر الهی نبود، عمل و دعا ضایع و بیهوده می‌گشت.»

ام‌الکتاب که در آن بدا و تبدیلی راه ندارد و در لوح محو و اثبات احتمالات بسیاری وجود دارد که با عملکرد انسان گره خورده است؛ اگر در امورات دعا کنیم و از خدا بهترین طلب را داشته باشیم، بهترین احتمال ممکن رقم می‌خورد. اما خوب است بدانیم که دعا کردن توصیۀ اکید سید یمانی هم هست چنانچه اجداد پاک و طاهرشان بر این مسئله توصیه فرمودند.
«شما ای انصار خدا -نه دیگر مردم- نگاه خداوند به شماست؛ پس در عبادت و دعا و تبلیغ، کوشا باشید که گشایش و فرج شما در آن است، و فرج مردم به فضل شما و به فضل طاعت و عمل شماست.» [3] با کوله‌باری از گناه هم می‌شود دعا کرد، باور داشته باشیم به کلام یمانی آل‌محمد (ع) آنجاکه ذکر می‌کند:
«دعای مؤمنین و مؤمنات، قطعاً سودمند است؛ و این مسئله که نزد انسان گناهان و اشتباهاتی هست، به این معنا نیست که دعایش مورد استجابت قرار نمی‌گیرد؛ خداوند سبحان‌ومتعال، بخشنده‌تر از این است که با آفریدگان این‌چنین برخورد کند.»[4] و اگر هیچ کاری از دستمان برنمی‌آید برای او و انصارش دعا کنیم که این کار اندکی نیست.

 

آثار شگفت‌انگیز دعا بر شخص دعاکننده

با همۀ این توصیه‌ها بر دعا کردن، خوب است بدانیم در این میان سهم ما از دعا کردن فقط دعا برای دیگران و انجام وظیفه‌مان نیست، بلکه خداوند کریم‌تر از آن است که مؤمنی که در جهت امر معصوم (ع) و یارانشان دعا کند را دست خالی برگرداند. در روایتی امام موسی‌كاظم (ع) فرمودند: «إنّ مَنْ دَعَا لِأَخِیهِ بِظَهْرِ الْغَیبِ نُودِی مِنَ الْعَرْشِ وَ لَکَ مِأَةُ أَلْفِ ضِعْفٍ!» «هرکس برادر دینی خود را غیاباً دعا کند از عرش [خدای باعظمت] به او ندا می‌رسد: صد هزار برابر [آنچه برای برادر خود خواستی] به تو عطا گردید!» [5] یا در روایت زیر ملائکۀ پاک و مطهر در حق مؤمن دعا می‌کنند و چه دعای باارزشی…
امام موسی‌كاظم (ع): «مَن دعاِ لإخوانِه مِنَ المُؤمنین وَ المؤمناتِ و المُسلمین والمُسلماتِ وَكَّلَ اللهُ بِهِ عَن كُلِّ مؤمنٍ مَلَكاً یدعولَه» «کسی که برای برادران و خواهران مؤمن و مسلمان خود دعا کند، خداوند از طرف هریک از آنان مَلَکی می‌گمارد که همواره برایش دعا نمایند.»[6] آیا این برکات و آثار اندک است؟
اما شاید دربارۀ چگونگی بین توفیق به راضی بودن به قضای الهی و دستور به دعا کردن بپرسید؟ آیا بین این دو تعارضی وجود ندارد؟ یعنی اگر ما موحد باشیم باید بدانیم همه‌چیز تحت سیطرۀ خداست و دیگر در اینجا دعا کردن عبث می‌شود!
این سؤال را از سید احمدالحسن می‌پرسند و ایشان این‌گونه پاسخ می‌دهند:
«دعای ما که به قضا در آینده و اینکه برای ما خوب باشد، تعلق دارد با خشنود بودن ما با قضای فعلی و وضعیتی که در آن به سر می‌بریم، منافاتی ندارد. به‌عنوان‌مثال من به بیماری‌ای که اکنون گرفتارش شده‌ام، راضی هستم؛ چراکه در ضمن قضای خداوند رخ‌داده است و در عین ‌حال دعا می‌کنم که پس‌از این زمان شفا یابم؛ بنابراین دانش من به اینکه درحال‌حاضر بیماری‌ام در ضمن قضای خداوند واقع‌شده است و راضی بودنم به آن، به این معنی نیست که من آگاه‌ترم یا می‌گویم که خداوند اراده فرموده تا روز دیگر یا سال دیگر یا بقیۀ عمر بیمار بمانم تا به‌این‌ترتیب بگویم به قضای خداوندی که تغییر نمی‌کند، راضی و خشنود هستم و دعا را رها کنم.»[7] با دعا کردن قضای سنگین الهی در آینده رفع می‌شود و اگر دعا کردن نبود چقدر ما در حرج و سختی بودیم!

 

تسریع و تسهیل فرج به‌واسطۀ دعا

«شما ای انصار خدا -نه دیگر مردم- نگاه خداوند به شماست؛ پس در عبادت و دعا و تبلیغ، کوشا باشید که گشایش و فرج شما در آن است، و فرج مردم به فضل شما و به فضل طاعت و عمل شماست.» [8] یعنی ای انصار امام مهدی (ع)، در این برهۀ زمانی خاص که یاور امام مهدی (ع) شده‌اید، برای امام غریبتان و وصی او و انصارشان دعا کنید که با دعای شما گشایش و فرجی عظیم در دعوت مهدوی رخ می‌دهد.
بعد از این نکات و توصیه‌ها ممکن است انسان به دوحالت برسد:
1. ما گناهان زیادی داریم و انسان گناهکار دعاهای او مستجاب نمی‌شود؛
«صدرا علی‌پور در صفحه رسمی ایشان نوشت:
سلام علیکم و رحمة الله
خداوند پاداش شما را بزرگ بِدارد. آقای من، آیا دعای انصار برای فَرج و گشایش شما کفایت می‌کند؟ انصار پر از گناهان کوچک و بزرگ هستند؛ منظورم خودم هستم؛ آیا با این سرپیچی [و گناه] امیدی برای اِجابت دعا هست؟ اگر امیدی هست، به من بگویید…
پاسخ سیداحمدالحسن:

و علیکم السلام و رحمة الله و برکاته
خداوند شما را زنده بِدارد
دعای مؤمنین و مؤمنات، قطعاً سودمند است؛ و این مسئله که نزد انسان گناهان و اشتباهاتی هست، به این معنا نیست که دعایش مورد استجابت قرار نمی‌گیرد؛ خداوند سبحان‌ومتعال، بخشنده‌تر از این است که با آفریدگان، این‌چنین برخورد کند…» [9]

پس دعا کنیم برای آن مولای غریبی که در حق پدرش و خود و خانواده و انصارش ظلم‌های فراوانی شده است. دعای بااخلاص سلاحی است نزد مؤمنین که اثرات بسیار می‌گذارد.

2. و شاید فکر کنیم دعا کردن آنچنان عمل بااهمیتی در پیشبرد دعوت مبارک نیست!
روزی همین سؤال برای دکترعلاءسالم مطرح می‌شود.
«دکتر علاءسالم می‌گوید روزی به سید احمدالحسن عرض کردم: برای شما فقط می‌توانم دعا کنم. ایشان به این مضمون پاسخ داد: آیا فکر می‌کنی دعا کار اندکی است؟ امام غریب خود را با دعای در شب بزرگ قدر یاد کنید و دعا برای ایشان را به دعا بر خودتان پیش بیندازید؛ همان‌طور که می‌دانید، برترین اعمال یاری خلیفۀ خداوند در زمان شماست؛ ایشان را با دعا و اعمالتان یاری کنید؛ حتی با هرچیزی که برایتان امکان دارد. خداوند اعمالتان را بپذیرد.»[10] و در انتها از خدا برای خودم و شما طلب توفیق در این زمان مقدس دارم.
« پروردگارا، در محضر تمامی خلایق در تمامی عوالم فریاد برمی‌آورم که من در همه‌چیز نیازمند و محتاج به تو هستم و تو را برای هرچیزی می‌خوانم؛ چراکه به من فرمان دادی تا تو را برای هرچیزی بخوانم و هیچ تغییر و قوت و خیری نیست مگر به‌واسطۀ تو و از سوی تو، ای کریم‌ترینِ کریمان.» [11]

 

منابع:

1. الحمیری القمی، قرب‌الاسناد، ص 5.
2. حر عاملی، وسائل الشیعه، ج ٤، ص ١٠٩٦.
3. پیک صفحه، مجموعه پیام‌های منتشرشده در صفحۀ رسمی فیسبوک سیداحمدالحسن، ج1، ص134.
4. پیک صفحه، مجموعه پیام‌های منتشرشده در صفحۀ رسمی فیسبوک سیداحمدالحسن، ج2، ص79.
5. حر عاملی، وسائل الشیعه، ج ٤، ص ١١٤٨.
6. حر عاملی، وسائل الشیعه ، ج ٤، ص ١١٥٢.
7. سید احمدالحسن، پاسخ‌های روشنگرانه، ج 7، پرسش 676.
8. پیک صفحه، مجموعه پیام‌های منتشرشده در صفحۀ رسمی فیس‌بوک سیداحمدالحسن، ج1، ص134.
9. پیک صفحه، مجموعه پیام‌های منتشرشده در صفحۀ رسمی فیس‌بوک سیداحمدالحسن، ج2، ص79.
10. https://www.facebook.com/100007784022882/posts/pfbid02eNHPzpqTJouBF7hLDVw3gRX4D7fEp2x2sMHt2uhFtx2jFRWqP26DiD1m3yJe1fj8l/?app=fbl
11. https://is.gd/F2xhXI