رب‌الارباب بودن در مکاشفۀ یوحنا | قسمت سوم

در مکاشفۀ یوحنا مشخص می‌شود که رب‌‌الارباب بودن برّه، به‌معنای ربوبیت مطلق او نیست

به قلم: ارمیا خطیب

• پیشگفتار

پس از اثبات تطابق متون زیادی در مکاشفۀ یوحنا با روایات اسلامی، به‌خصوص در بحث نجات‌دهنده‌ای که یوحنّا او را به‌صورت برّه می‌بیند، به بررسی اشکال مخالفان دربارۀ رب‌الارباب بودن منجی آخرالزمان در مکاشفه می‌پردازم.

• برّه، فاقد ربوبیت مطلق

ممکن است تشکیک‌کنندگان بگویند: «ما پذیرفتیم که در مکاشفۀ یوحنا مطالب بسیار زیاد و درستی وجود دارد، اما عبارت رب‌‌الارباب یک تحریف است و ممکن نیست این موضوع از سوی خدا بیان شده باشد»! اما هنگامی می‌توانیم رب‌الارباب بودنِ برّه را از نوع مطلق بدانیم که حداقل در همان مکاشفه به آن اشاره شده باشد؛ لازم است به این نکته توجه شود که سید احمدالحسن پیش از آنکه متن مربوط به رب‌الارباب بودن برّه را تقدیم کند، آیات فصل پنجم مکاشفه را تقدیم کرد که به‌روشنی به خدا نبودن برّه اشاره می‌شود [۱]. پس بخوانیم چه آمده است:
(۸ و چون کتاب را گرفت، آن چهار حیوان و بیست‌وچهار پیر به حضور بره افتادند و هریکی از ایشان بربطی و کاسه‌‌‌های زرین پر از بُخور دارند که دعاهای مقدسین است. ۹ و سرودی جدید می‌سرایند و می‌گویند: «مستحق گرفتن کتاب و گشودن مهرهایش هستی؛ زیراکه ذبح شدی و مردمان را برای خدا به خون خود از هر قبیله و زبان و قوم و امّت خریدی ۱۰ و ایشان را برای خدای ما پادشاهان و کهنه ساختی و بر زمین سلطنت خواهند کرد.»).

در آیۀ ۹ می‌بینیم که وقتی بره مخاطب قرار می‌گیرد به او می‌گویند «مردمان را برای خدا» نه اینکه بگویند «مردمان را برای خودت»! در اینجا تمایز بین خدا و بره را مشاهده می‌کنیم. سپس در آیه ۱۰ تمایز دیگری را می‌بینیم: «ایشان را برای خدای ما پادشاهان و کَهنه ساختی»! نه اینکه بگویند «ایشان را برای خودت پادشاهان و کَهنه ساختی»! روشن است که سرود پیران و حتی دلایل دیگری در همان مکاشفه مشخص می‌کند که برّه از خدا متمایز است و خدا نیست! پس ربوبیت منجی نمی‌تواند مطلق باشد.

• ملک‌الملوک بودن برّه و نکته‌ای جالب

دیدیم در کنار عبارت رب‌الارباب واژۀ ملکَ‌الملوک (پادشاه پادشاهان) نیز آمده‌ است؛ ازآنجاکه هر دوی این‌ها با یک اسلوب آمده‌اند و ازطرفی پادشاه اصلی و حقیقی مانند رب اصلی و حقیقی خداست، پس توصیف شدن برّه به ملک‌الملوک یا پادشاه پادشاهان نیز از دید شریفی مانند رب‌الارباب معنا می‌دهد و حتماً به خدا اشاره دارد! اما موضوع وقتی جالب می‌شود که بدانیم عبارت پادشاه پادشاهان برای غیر خدا نیز استفاده شده ‌است! به این آیه دقت کنیم:
(زیرا خداوند یهوه چنین می‌فرماید: «اینک من نبوکدنصر پادشاه بابل، پادشاه پادشاهان را از طرف شمال بر صور با اسبان و ارابه‌ها و سواران و جمعیت و خلق عظیمی خواهم آورد.») [2].
در نتیجه اگر عبارت ملک‌الملوک می‌تواند به‌معنای غیرمطلق آن و برای غیر خدا به کار رود، پس رب‌الارباب نیز می‌تواند برای انسان استفاده شود.

• پاسخ از ثقلین به علی شریفی و هم‌کیشانش

اول. امام صادق (ع) تعلیم دادند که در سجده خدا این‌گونه خوانده شود:
«بگو ای رب‌الارباب و ای پادشاه پادشاهان و ای آقای آقایان …..» [۳].
می‌بینیم که رب‌الارباب و پادشاه پادشاهان و آقای آقایان خداست؛ پس چرا وقتی امام صادق (ع) زیارت امام علی (ع) را تعلیم دادند، این‌گونه یاد دادند که به امام علی (ع) بگوییم «… ای آقای آقایان …»؟![۴] بنابراین اگر عبارت سید السادات یا آقای آقایان می‌تواند به‌معنای غیرمطلق آن و برای غیر خدا به کار رود، پس دو عبارت دیگر یعنی رب‌الارباب و پادشاه پادشاهان نیز می‌تواند برای انسان استفاده شود؛ اما نه به‌معنای مطلق آن.
دوم. در قرآن می‌خوانیم:
﴿که بی‌تردید معبود شما یگانه است* پروردگار آسمان‌‌‌‌‌ها و زمین و آنچه میان آن‌هاست، و پروردگار مشرق‌‌ها﴾ [۵].
پروردگار زمین طبق این آیۀ قرآن کیست؟ خدا! پس وقتی چنین کلامی وجود دارد آیا ممکن است شخص دیگری پروردگار زمین باشد؟ امام صادق (ع) در تفسیر آیه‌ای از قرآن «امام» را نیز پروردگار زمین می‌خواند[۶]. پس اگر یک مخالف به امام صادق (ع) دربارۀ این کلام اشکال بگیرد که چرا او با سخن خدا مخالفت کرده‌است، به او چه باید گفت؟ آیا غیر از این است که برای او روشن می‌کنیم ربوبیت خدا از نوع مطلق است و اوست که رب حقیقی زمین است و اما ربوبیت امام از نوع غیر مطلق است؟!

• موضع سید احمدالحسن دربارۀ ربوبیت مطلق

بعد از تقدیم نکاتی از متون مقدس در رد باور شریفی، باور دارم که خوب است نظر سید احمدالحسن دربارۀ ربوبیت مطلق تقدیم شود تا همه بدانند که او هرگز خود را دارای ربوبیت مطلق نمی‌داند؛ او می‌گوید:
«شهادت می‌دهم که خدایی جز خدای یگانه نیست و او شریکی ندارد، و او خدای سبحانِ واحدِ احدِ یگانه و بی‌نیاز است و او را همسر و فرزندی نیست. الوهیت مطلق و ربوبیت مطلق از آنِ اوست و هرچه ماسوای او، آفریدۀ اوست و آنها را هیچ نیرو و قوتی جز به خدای سبحان نیست.»[۷].

• مرور پایانی از نکات تقدیم‌شده

اول. عبارت رب‌الارباب توصیفی بود که از زمان بسیار طولانی در کتاب مکاشفۀ یوحنا و دربارۀ منجی آخرالزمان بیان شد و یک توصیف الهی است و نه انسانی.
دوم. اساتید مخالف هم به کتاب مکاشفۀ یوحنا استناد می‌کنند و امام حسین (ع) را مصداق برّه‌ای می‌دانند که رب‌الارباب است؛ آیا در نظر علی شریفی و دوستانش آنها نیز مشرک شده‌اند؟!
سوم. علی شریفی سعی کرد کتاب مکاشفۀ یوحنا را بی‌اعتبار نشان دهد؛ درحالی‌که مطالب بسیاری در این کتاب وجود دارد که مطابق با حقایقی است که در احادیث وجود دارند.
چهارم. همچنین رؤیا یا مکاشفه دارای محتوای رمزگونه است و اینکه شریفی شخصیت‌های یک رؤیا را به تمسخر می‌گیرد، نشانۀ نادانی او به قرآن و کلام خداست‌.
پنجم. ملک‌الملوک بودن یا پادشاه پادشاهان بودن بره نشان می‌دهد که رب‌الارباب بودن او نیز از نوع غیرمطلق می‌تواند باشد؛ زیرا ما در کتاب حزقیال شاهدی داریم که نشان می‌دهد ملک‌الملوک برای یک انسان نیز به‌کاررفته ‌است.
ششم. در دعایی که امام صادق (ع) تعلیم می‌دهد، خدا افزون بر رب‌الارباب، سید السادات نیز خطاب می‌شود، در جای دیگری او یاد می‌دهد که علی (ع) را سید السادات بخوانیم؛ پس این عبارت در دو جایگاه متفاوت معانی متفاوتی می‌دهند و همچنین طبق قرآن پروردگار زمین، خداست؛ طبق تفسیر امام صادق (ع) از آیه‌ای در قرآن پروردگار زمین به امام (ع) اطلاق شده ‌است؛ آیا عاقلی می‌تواند ادعا کند که او (ع) اعتقاد داشت رب حقیقی زمین خداست؟! پس ایراد امروز آنان بر سید احمدالحسن نیز ارزشی ندارد.
هفتم. سید احمدالحسن به‌روشنی ربوبیت مطلق را از آنِ خدا می‌داند؛ بنابراین ربوبیت دیگران در نگاه او از نوع ربوبیت مطلق نیست.
پانوشت
۱- ر.ک: سید احمدالحسن، نامه هدایت، نسخۀ عربی، ص۱۳.
۲- حزقیال ۷:۲۶.
۳- الكافي- ط الاسلامية، ج۳، ص۳۲۳. | «… قُلْ يَا رب‌الارباب وَ يَا مَلِكَ الْمُلُوكِ وَ يَا سَيِّدَ السَّادَاتِ…»
۴- مفتاح الجنان، ج۱، ص۴۷۸. | «… يَا سَيِّدَ السَّادَاتِ …»
۵- صافات، 4و5. ﴿إِنَّ إِلَٰهَكُمْ لَوَاحِدٌ * رَبُّ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَمَا بَيْنَهُمَا وَرَبُّ الْمَشَارِقِ﴾.
۶- ر.ک: تفسير القمی، ج۲، ص۲۵۳.
۷- سید احمدالحسن، پاسخ‌های روشنگرانه، ج۴، س۳۰۸. پانوشت.