اللهم صلی علی محمد وال محمد الائمه و المهدیین و سلم تسلیما
سلام علیکم و رحمة الله و برکاته
خداوند روزه و شب‌زنده‌داری شما را موردقبول خود قرار دهد.
این شب مبارک را که شب قدر است و برتر از هزار ماه است به شما تبریک عرض می‌کنم
در ابتدا مؤمن باید از امشب بهترین بهره را ببرد. از غروب امشب تا طلوع فجر آن را با عبادات و توسل و دعا و عمل صالح در بین دستان خلیفۀ خداوند روی زمین امام مهدی (ع) بگذراند. از خداوند خواستاریم که ما و شما را برای عمل موفق کند و اعمال امشب را از ما قبول و دعاهایمان را مستجاب کند و ما را عاقبت‌به‌خیر قرار دهد و به حق محمد و آل‌محمد، از ما به بهترین نحو قبول کند.
در شروع صحبت‌هایمان دربارۀ شب قدر باید معنی قدر و آنچه را در بیان آن آمده، روشن کنیم؛ سپس در بیان فضیلت‌های این شب و آنچه در آن از اعمال و احکام متعلق به آن‌ها وارد شده، خواهیم گفت.
در خصوص «قدر» یک بار از لحاظ معنای لغوی و بار دیگر درباره معنای شرعی آن سخن خواهیم گفت تا علت انتخاب این شب به لیلة‌القدر برایمان روشن شود.
دربارۀ آن گفته‌اند: برای قدر معناهایی وجود دارد که یکی از آن‌ها مساوی‌بودن یک چیز با چیز دیگری بدون زیادی و نقصان است ـ‌این در لغت‌ـ و خداوند این امر را به‌گونه‌ای که حکمت ایجاب می‌کند تقدیر (اندازه‌گیری) کرد و خداوند متعال حکیم است و آنچه از او سر می‌زند نیز از حکمت او سبحان متعال است.
بنابراین از امسال تا سال دیگر زندگی، روزی و آنچه بر انسان می‌گذرد و آیا او عاقبت‌به‌خیر می‌شود یا نه، تقدیر می‌شود؛ حال چه او یک فرد باشد چه کل جامعه، همه در این شب مبارک تقدیر می‌شود.
و آیۀ قرآنی بر این امر دلالت می‌کند: (فِیها یفْرَقُ کلُّ أَمرٍ حکیمٍ أَمراً مِنْ عِنْدِنا إِنَّا کنَّا مُرْسِلِینَ) [دخان، 4 و5] (در آن شب هر کار استوار و محکمی فیصله می‌یابد * کاری از نزد ما؛ ما همواره فرستنده بوده‌ایم).
پس در آن هر امر استواری مقدر می‌شود؛ (فَرقُ الأمرُ الحکیم) (فیصله‌دادن کار استوار و محکم) یعنی فیصله‌دادن اموری که واقع می‌شود با همه ویژگی‌هایش و تقدیراتش (اندازه‌هایش) و امضای آن در آن شب، از رحمت پروردگار بر بندگانش است؛ بنابراین در این شب مبارک همان گونه که در سورۀ دخان آمده «در آن شب هر کار استوار و محکمی فیصله می‌یابد» و همۀ افعال خداوند متعال حکیمانه است.
همچنین دربارۀ این شب مبارک، روایات بسیاری در باب محکم‌کردن امور و تقدیر آن در این شب آمده است؛ بهعنوان مثال:
از امام باقر(ع) روایت شده زمانی که دربارۀ کلام خداوند که می‌فرماید: (إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ) سؤال شد فرمودند: شب قدر همان است که همه‌ساله در ماه رمضان و در دهۀ آخر آن است. شبی که قرآن جز در آن شب نازل نشده و آن شبی است که خدای تعالی درباره‌اش فرموده: (فِیها یفْرَقُ کلُّ أَمرٍ حکیمٍ * أَمراً مِنْ عِنْدِنا) (در آن شب هر کار استوار و محکمی فیصله می‌یابد * کاری از نزد ما)
و امیر مؤمنان علی(ع) فرمود:
رسول خدا(ص) به من فرمود: ای علی، آیا می‌دانی معنای شب قدر چیست؟ گفتم: یا رسول‌الله نمی‌دانم. فرمود: خداوند تبارک‌وتعالی در شب قدر، آنچه را تا روز قیامت قرار است اتفاق بیفتد، مقدر کرده ـ‌این یعنی فقط در خصوص یک سال نیست؛ از شب قدر امسال تا شب قدر سال دیگر؛ خیر، بلکه هر آنچه تا روز قیامت می‌گذرد تقدیر می‌شودـ و از جمله آنچه تا روز قیامت مقدر نموده، ولایت تو و ولایت امامان از نسل تو تا روز قیامت است.
و معنای آن، وجود امامی در هر زمان است؛ چون ملائکه هر سال در شب قدر نازل می‌شوند؛ پس اگر رسول خدا(ص) به ملکوت اعلا پیوست، ملائکه در این عالم بر چه‌کسی فرود می‌آیند؟
به همین دلیل در روایتی از آل‌محمد(ص) ایشان(ع) دربارۀ مسئلۀ اثبات امامت ائمه(ع) می‌فرمایند: با سورۀ «انا انزلناه» بر آن‌ها احتجاج کنید؛ چرا؟
چون فرودآمدن ملائکه و روح در این شب حتماً باید بر شخصی باشد.
این شخص کیست که ملائکه بر او فرود می‌آیند؟ باید کسی باشد که در مقام پیامبر(ص) باشد تا ملائکه بر او فرود بیایند و از راه او کار اندازه‌گیری و منعقد می‌شود و اوست که آن را امضا می‌کند و این سورۀ قدر یا شب قدر، آنچه در آن مقدر شده، ولایت ائمه(ع) است؛ زیرا ملائک در این شب بر آل‌محمد(ص) فرود می‌آیند و امامت تا روز قیامت ادامه دارد، تا زمانی که شب قدر وجود دارد و تا زمانی که قرآن وجود دارد؛ چون ثقلین، از هم جدا نمی‌شوند تا زمانی که در حوض بر پیامبر(ص) وارد شوند؛ همچنین شب قدر از آل‌محمد(ص) و از فرودآمدن بر آن‌ها جدا نمی‌شود.
همانا سال‌به‌سال در شب قدر تفسیر و بیان کارها بر ولى و صاحب امر نازل می‌شود. در آن شب، امام(ع) دربارۀ کار خودش چنین و چنان دستور می‌گیرد ـ‌یعنی چیزی که مخصوص امام و امر امام است‌ـ و راجع به کار مردم هم به چنین و چنان مأمور می‌شود و نیز خداوند از امر خود براى ولى امر، غیر از شب قدر هم در هر روزی که در علم خاص و نهان و نگهداشته‌شدۀ خودش صلاح بداند، مانند آن شب (قدر) پدید می‌آورد؛
سپس قرائت فرمودند: (و اگر آنچه درخت در زمین است قلم باشد و دریا را هفت دریاى دیگر به یارى آید، سخنان خدا پایان نپذیرد. قطعاً خداست که شکست‌ناپذیر حکیم است). (لقمان، 27).»
سپس در روایتی دیگر از امیرالمؤمنین(ع) هست که معنای شب قدر و آنچه را دربارۀ آن آمده، بیان می‌کرد. روایتی بسیار بلند که خلاصه‌اش این است که امیرالمؤمنین(ع) توضیح می‌دهد که آل‌محمد از نور خدا خلق شدند و آن‌ها حاملان علم خدا و حاملان عرش خدا هستند و امر و تقدیر از راه آن‌ها فرود می‌آید و امضا می‌شود و امرها برای یک سال کامل، مقدر (ثابت) می‌شوند و تا زمانی که آل‌محمد وجود دارند، شب قدر نیز وجود دارد. روایت در شرح اصول کافی مازندرانی است که می‌توانید به آن مراجعه کنید.
همچنین روایات دیگری از این قبیل دربارۀ شب قدر در کافی و وسائل الشیعه وجود دارد و کتاب‌های حدیثی دیگر نیز هست. به این چند روایت اکتفا می‌کنیم که معنای شب قدر و چگونگی بسته‌شدن امور در این شب را و اینکه ملائکه بر چه کسانی فرود می‌آیند بیان نموده است.
اکنون به سراغ مشخص‌کردن آن می‌آییم که آن، ده شب نیست؛ چراکه هم‌اکنون نیز نزد ما برخی هستند که می‌گویند آن شب 19 است و برخی می‌گویند شب 21 و برخی می‌گویند شب 23 و برخی همانند سنی‌ها می‌گویند شب 27 ماه رمضان است. حقیقتاً باید در این اختلافی که وجود دارد توقف کنیم تا از راه آن، مسئله روشن شود که شب قدر چه زمانی است؟
وقتی به روایات برمی‌گردیم می‌بینیم که حتی اهل‌بیت(ع) شب قدر را در یک شب منحصر نکردند؛ بلکه آن را در میان 19 و 21 و 23 قرار دادند. روایت‌هایی دراین‌باره وجود دارد؛ هرچند مثلاً در اینجا شب جهنی که بیشتر شیعه به‌سوی آن تمایل دارند و آن همان شب 23 است، ولی قطع و یقین ندارند که این شب همان شب قدر است.
برخی از روایاتی که شب قدر را مشخص کرده ولی آن را در یک شب منحصر نکرده و آن را در چند شب مردد نموده، برای شما می‌خوانم.
مثلاً روایت حسان از ابی‌عبدالله(ع)؛ یعنی روایت از امام صادق(ع) است. شخصی از صحابۀ ایشان دربارۀ شب قدر پرسید، به او فرمودند که آن را در 19 و 21 و 23 طلب کن. روایت در تفسیر مجمع‌البیان، تفسیر سورۀ قدر هست.
همچنین روایات اهل‌بیت(ع) را می‌بینیم مبنی بر اینکه این شب تا زمانی که زمین و آسمان باقی است وجود دارد یا تا زمانی که این عالم باقی است این شب نیز ماندگار است؛ همچنین با ثابت و ماندگار‌ماندن آن، وجود امامی از آل‌محمد که ملائکه و روح بر او فرود می‌آید، ثابت می‌شود.
از زراره روایت شده: از امام باقر(ع) دربارۀ شب قدر پرسیدم فرمودند: ( در دو شب است، شب 21 و 23. گفتم: برای من یکی از آن‌ها را تعیین کن، پس فرمودند: بر شما سخت نیست که در دو شب اعمال انجام دهی که یکی از آن‌ها باشد. برای شما ضرری ندارد که دو شب را با عبادت احیا کنید؛ بلکه احیا و زنده‌نگهداشتن همۀ شب‌های ماه رمضان با عبادت مستحب است ).
روایتی باقی مانده که بعد از میان برنامه به آن می‌پردازیم —- به حول و قوۀ خدا
بینندگان گرامی خوش‌آمدید. بعد از خواندن روایاتی از اهل‌بیت(ع) دربارۀ تعیین شب قدر و بیان آن در سه شب 19 و 21 و23 از ماه مبارک رمضان، روایتی از امام صادق(ع) خواندیم که معنای احیا و شب‌زنده‌داری این سه شب و رابطۀ آن با شب قدر را برای ما بیان کرد.
اکنون به سراغ بیان مسئله‌ای مهم می‌رویم که همان تعیین زمان شب قدر است.
از جمله مسائلی که نزد ما، امام با آن شناخته می‌شود، علم اوست؛ او کسی است که دانش او علمی الهی است و برای ما از حقایق و اسرار پرده برمی‌دارد. این از جمله مسائلی است که خلیفۀ خدا با آن شناخته می‌شود.
از سید احمدالحسن(ع) دربارۀ تعیین شب قدر سؤال شد و وی که سلام و صلوات خدا بر او باد فرمود: شب قدر شب بیست‌و‌سوم ماه رمضان است، و محدودۀ آن از غروب خورشید تا طلوع فجر صادق است؛
پس ما اکنون زمان مشخص شب قدر را داریم که شب 23 است و منظور از شب قدر یعنی شبی که در آن ملائکه و روح فرود می‌آیند؛ شبی که در آن هر امر حکیمانهای فیصله می‌یابد.
شبی که در آن قرآن به‌صورت کامل بر قلب حبیبش محمد(ص) نازل شد. شبی که از هزار شب برتر است.
و ایشان که سلام خدا بر او باد، به این مقدار اکتفا نکرد؛ بلکه وقتی از رابطۀ فاطمه با شب قدر سؤال شد ایشان رابطۀ فاطمه و اهل‌بیت(ع) را در شب قدر برای ما روشن فرمود؛ توجه کنید که چگونه پاسخ داد: همانا فاطمه منزلتی بسیار عظیم در این شب و ارتباطی تنگاتنگ با این شب دارد.
ایشان فرمود: در تفسیر سورۀ قدر ذکر شده است که فاطمه همان قدر است؛ سپس می‌گوید فاطمه درب یا باطن درب شهر است و ظاهر درب، علی(ع) است و شهر، محمد(ص) است؛ یعنی شهر کمالات الهی که توسط محمد(ص) نشان داده شده است؛ و این شهر، دربی دارد و این درب، پشت و رویی (ظاهر و باطن) دارد؛ ظاهر آن امیرالمؤمنین(ع) و درون او فاطمه(س) است.
پس هر آنچه از شهر نازل می‌شود به درون درب فرود می‌آید و سپس از آن به درب ظاهری می‌آید و سپس بر دیگر مخلوقات فرود می‌آید؛ بنابراین اسرار، علوم، نورها و خیراتی که از محمد(ص) افاضه شده، به فاطمه(س) می‌رسد و سپس از فاطمه به امیرالمؤمنین(ع) می‌رسد و همۀ علم در شهر است.
و علم، جملگی در شهر است؛ پس هرگاه فرودآمدن آن خواسته شود، باید از باب و دروازه صورت گیرد، و در ابتدا از باطن دروازه و سپس از ظاهر آن به‌سمت خلق نازل شود. باطن دروازه، حضرت فاطمه ـ‌صلوات خدا بر اوـ است، پس نازل‌شدن در اوست و آن حضرت، ظرف علم باطن است و علم و آنچه در شهر است ـ‌پیامبر خدا(ص) یا قرآن‌ـ در او نازل شده است (این‌گونه تعبیر می‌کنیم).
پس قرآن در شب قدر نازل می‌شود و قرآن در فاطمه نازل می‌شود و شب قدر همان فاطمه است و همان طور که معصومین(ع) فرموده‌اند «ما حجت‌های خداییم و فاطمه حجت خدا بر ماست.»
و این معنای دوم باطن برای این حدیث است. پیامبر خدا(ص) در حدیث قدسی از قول خداوند می‌فرماید: (اگر تو نبودی افلاک را خلق نمی‌کردیم و اگر علی نبود، تو را و اگر فاطمه نبود، شما دو تن را).
چراکه او یکی از ارکان سه‌گانه است، پس او ظرف نزول قرآن است
و فاطمه(ع) همان ظرف نزول قرآن است و آن حضرت، باطن دروازۀ شهری است که از آن بر خلق افاضه می‌شود؛ بنابراین وجود آن حضرت ضروری است و با نبودن ایشان نظام آفرینش پابرجا نمی‌ماند. (متشابهات، جلد 4، پرسش137)
و به همین علت زمانی که امیرالمؤمنین(ع) با ضربت ابن‌ملجم (لع) از میان رفت یا به شهادت رسید جبرئیل ندا سر داد به خدا قسم ارکان هدایت ویران شدند؛ چراکه علی ابن ابی‌طالب رکن سوم بود؛ و رکن دوم فاطمه است؛ و رکن اول رسول خداست؛ به همین مقدار از بیان یمانی آل‌محمد(ص) بسنده می‌کنم؛ وگرنه ایشان بسیاری از اسرار شب قدر و ارتباط آن با اهل‌بیت(ع) را بیان کرده‌اند.
برادران می‌توانند به آن مراجعه کنند. چون زمان اجازه نمی‌دهد که بتوانیم همۀ آنچه را مربوط به این شب است توضیح دهیم؛ وگرنه نیاز به یک برنامه مستقل داریم تا آنچه را در روایات دربارۀ این شب بیان شده است، شرح دهیم و اینکه چه ارتباطی با آل‌محمد و امامت و ادامۀ آن تا روز قیامت دارد.
در ادامه برخی از روایاتی را که در فضیلت این شب پربرکت و اعمالی که برای آن وارد شده است ذکر می‌کنیم.اما در رابطه با فضیلت شب قدر، نزد ما روایاتی وجود دارد؛
از جمله احادیثی که از رسول اکرم(ص) ذکر شده که ایشان ما را بر عمل‌کردن و عبادت در این شب ترغیب می‌کنند، و می‌فرماید: ( کسى که شب قدر را به عبادت احیا بدارد و باایمان و برای رضایت خداوند باشد، خداوند، گناهان گذشته‌اش را می‌آمرزد؛ پس آن شبی بسیار عظیم برای بخشش گناهان است ).
همچنین پیامبر خدا (ص) فرمودند: ( شیطان در این شب بیرون نمی‌آید تا آنکه فجر صادق طلوع کند، و او در آن شب نمی‌تواند با سپاهیانش، بیماری یا هر نوع از انواع فساد بر کسی وارد آورَد. و در آن جادوی ھیچ جادوگری کارساز نمی‌شود؛ تا آخر روایت).
بنابراین بینندگان عزیز، توجه کنید که شیاطین هرچند در همۀ ماه رمضان در غل‌و‌زنجیر هستند، زنجیرهای آن‌ها و شدتشان در شب قدر بیشتر است؛ به این معنی که این یک شب تضمین‌شدۀ الهی است و تضمین اولیای او این است که اعمال در آن اگر با نیت خالص برای خدا باشد مقبول است؛ همچنین امام صادق(ع) می‌فرماید: ( تورات در ششم ماه رمضان، انجیل در شب دوازدهم ماه رمضان، زبور در شب هجدهم ماه رمضان و قرآن در شب قدر نازل شده است).
به همین دلیل نزد ما این شب یکی از عظیم‌ترین شب‌هاست؛ زیرا در آن، قانون اساسی الهیِ حاکم بر این زمین فرود آمده، و آن قرآن کریم است.
شب قدر بهتر از آن هزار ماهی است که در آن، شب قدر نیست ـ‌این‌گونه از آن‌ها(ع) روایت شده است ـ به همین خاطر قرآنی که تلاوت می‌کنی برابر با هزار تسبیح است، و هر تسبیحی برابر با هزار تسبیح است، و هر رکعت نماز نیز برابر با هزار رکعت است
هر دعا برای دیگران و برای مؤمنان و برای خودت هزار برابر است؛ به همین دلیل است که بهعنوان یک حکم شرعی از یمانی آل‌محمد روایت شده، اگر انسانی بر ذمۀ خود نماز واجب قضا داشته باشد، در این شب فرصت خواندن پنج فریضۀ صبح و ظهر و عصر و مغرب و عشا را از دست ندهد؛ که اگر این پنج فریضه را بخوانی هر آنچه قضا به گردن داشته باشی ساقط می‌شود. حال چه نمازی که به گردن خودت باشد چه به گردن پدرت، اگر بر ذمۀ او نیز نماز باشد و هرکس که با آن‌ها رابطه داشته باشی.
برای همین این فرصت را غنیمت بشمارید و امام و رهبر خود، امام مهدی(ع) و وصی ایشان، یمانی، احمدالحسن(ع) و مؤمنین و مؤمنات، زندگان و اموات را در این شب از دعا فراموش نکنید؛ زیرا دعا در این شب مقبول و مستجاب است.
و از خداوند متعال خواستارم که ما را برای آنچه مورد رضایتش است توفیق دهد و از معصیت‌کردن او دورمان کند و ما را از احیاکنندگان این شب، با عبادت و عمل صالح و نزدیک‌شدن به او ـ‌سبحان و متعال‌ـ قرار دهد و اینکه اعمال ما را به حق محمد و آل‌محمد قبول فرماید و تمکین قائم آل‌محمد را نزدیک گردانَد و زمین را با او از ظلم و فساد پاک کند و زمین را پر از عدل و داد کند همان گونه که پر از ظلم و ستمکاری شده و او شنونده و باعظمت است.
والحمد لله رب العالمین وصلى الله على محمد واله الطاهرین الائمة والمهدیین وسلم تسلیما کثیرا
عیسی به آمدن مدعیان دروغین بسیاری هشدار داده است، اما نگفته هر مدعیِ پس‌از او کذاب است. به قلم: متیاس… Read More
مصیبت برتر قسمت دوم به قلم: نازنین زینب احمدی مقدمه در بخش پیشین این مجموعه، با تکیه بر اهمیتی که… Read More
گفت‌وگوی داستانی دربارۀ دعوت فرستادۀ عیسای مسیح (قسمت دوم) به قلم: متیاس الیاس از پیشنهادِ رفتن نزد کشیش استقبال کرد… Read More
به قلم: شیث کشاورز امروزه نظریه تکامل (فرگشت) نظریه‌ای است که در جامعۀ علمی، به‌طور گسترده بهعنوان توضیحی کاملاً… Read More
پاسخ به تئوفان اعتراف‌کننده | قسمت چهارم به قلم: ارمیا خطیب • پیشگفتار در قسمت پیشین به سه ادعای تئوفانس… Read More
وظیفۀ مؤمنان در قبال رؤیا در پیشگاه فرستادۀ الهی به قلم: نوردخت مهدوی مقدمه رؤیا، سفری شیرین و روحانی است… Read More
