کارگروهی، اثرات، فواید

و نمونه‌هایی تاریخی موفقیت‌آمیز آن

خطبۀ جمعه به امامت شیخ سجاد الغزي

اعوذ بالله من الشیطان الرجیم بسم الله الرحمن الرحیم و صلی الله علی محمد و آل محمد الائمة و المهدیین و سلم تسلیماً کثیراً اللهم صل علی محمد و آل محمد الائمة و المهدیین و سلم تسلیماً کثیراً.
برادران عزیز! سلام علیکم و رحمةالله و برکاته جمیعاً.
الحمدلله رب العالمین الحمدلله مالک المُلک مجری الفلک مسخِّرالریاح فالق الاصباح دیان الدین رب العالمین الحمدلله علی حلمه بعد علمه و الحمدلله علی عفوه بعد قدرته و الحمدلله علی طول اناته فی غضبه و هو قادر علی ما یرید و صلی الله علی حبیبه و نبیه و خیر خلقه محمد و علی آله الطیّبین الطاهرین الائمة و المهدیین و سلم تسلیماً کثیراً. اللهم صل علی محمد و آل محمد الائمة و المهدیین و سلم تسلیماً کثیراً.

ما حزب خداییم و مانند یک بدن هستیم

در «گزیده‌ای از تفسیر سوره فاتحۀ» سید احمدالحسن (س)، در آیه «ایاک نعبد و ایاک نستعین» «فقط تو را می‌پرستیم و فقط از تو اِستعانت می‌جوییم.» آمده است. ایشان (س) فرمود: «ما با حول و قوۀ تو، تو را می‌پرستیم. فقط برای ما این مانده است که پرستش تو را انتخاب کنیم؛ و زمانی که این انتخاب، به‌واسطۀ بخشش و توفیق توست، آیا مسئله‌ای برای ما باقی مانده است؟! …» تا اینجا که ایشان (ص) می‌فرماید: «اما جماعت در «نعبد» و «نستعین» -(یعنی وقتی سوره فاتحه را می‌خوانی، می‌گویی: «ایاک نعبد» و نمی‌گویی: «ایاک اعبد» «فقط تو را می‌پرستم.»)- به این خاطر است که ما حزب خداییم و به این خاطر که ما، مانند یک بدن هستیم. همین مسئله کفایت می‌کند که یکی از ما، به نام کل جماعت سخن بگوید. ما یک قلب هستیم. همان‌طور که هر‌یک از افراد در این گروه الهی، خویشتن را نمی‌بیند. بلکه گروهی را می‌بیند که برای بالابردن کلمه خداوند، در زمین تلاش می‌کند.» سخن ایشان (ص) به پایان رسید.

کار گروهی و رسیدن به هدف

این جماعت مؤمن که قائم آل محمد (ص) دربارۀ آن‌ها سخن می‌گوید، سخنشان یکی است، قلبشان یکی است و هدفشان یکی است. به همین خاطر است که نتیجه‌شان بزرگ است؛ و آشکارترین مسئله‌ای که در این جماعت است، کار گروهی آنان است که همیشه با پشتیبان یکدیگر بودن و با مهربانی و حرص‌داشتن نسبت به هدف است؛ هدفی که می‌خواهند به آن برسند.

نمونه‌هایی تاریخی از کار گروهی مؤمنین

1. امثال این گروه، گروه طالوت هستند که طالوت را یاری دادند، کلمه‌شان را یکی کردند، صف‌هایشان را محکم نمودند و خلیفه و حجت خداوند در زمانشان را یاری دادند.
2. امثال این گروه، انصار حسین (ص) هستند که بین خودشان نصیحت کردند و حق را یاری دادند و وظیفه‌ای که داشتند را انجام دادند. آشکارترین ویژگی‌های این گروه الهی، کار گروهی‌شان است.
   قرآن کریم، نسبت به عمل گروهی برکت داده است. اهل‌بیت (ص) نیز نسبت به عمل گروهی تشویق کردند؛ و بسیاری از تجارب و مسائل علمی نیز بیان کردند که نتیجۀ عمل گروهی، بسیار زیاد است.

نقاط قوت کار گروهی

1. برخی از نکات مثبت عمل گروهی را بیان می‌کنیم.
   یکی از ویژگی‌های عمل گروهی، استمرار داشتن و همیشگی‌بودن است. اصلاً وجود آن، همراهِ وجود فرد نیست؛ برعکس عمل فردی. امروزه کار و عمل فردی، این‌گونه است که به‌صِرف اینکه فرد می‌رود یا می‌میرد یا هر مسئله‌ای برایش اتفاق می‌افتد، این کار به پایان می‌رسد؛ به این خاطر که این کار، به یک فرد استوار است. برعکس کار گروهی [که این‌گونه نیست.] حتی اگر کمبودی باشد، از سوی افراد مجموعه بازداشته می‌شود. این ازجمله نقاط مثبت عمل گروهی است.
2. همچنین به کار و عمل، زندگی و جدیدشدن اِعطا می‌کند. همیشه افکاری مخالف بین افراد مجموعه وجود دارد. به همین خاطر می‌بینید که افکار جدید وجود دارد. طرح‌های جدیدی وجود دارد. کارهای جدیدی وجود دارد. برعکس کار فردی [که این‌گونه نیست.] این ازجمله نقاط مثبت کار گروهی است.
3. کار گروهی، جلوه‌ای از انرژی‌هاست. [جلوه‌ای از] انرژی‌ها و تلاش افراد است؛ ولی کار فردی حتی اگر نتیجه‌ای داشته باشد، جلوه‌گر یک انرژی است. برعکس کار گروهی [که این‌گونه نیست.]
4. کار گروهی برای ما انرژی‌هایی فراهم می‌کند و به‌واسطۀ آن‌ها، متحد است و با سختی‌هایی که مواجه می‌شود، برخورد می‌کند. ولی در کار فردی امکان دارد، به‌صِرف یک سختی از بین برود؛ برعکس کار گروهی. این یکی از نقاط مثبت کار گروهی است.
   یکی از ویژگی‌های این امت یا گروه، کار گروهی‌شان است. در این کار گروهی، برکت بزرگی از سوی خداوند متعال است و نتیجه بزرگی دارد که محمد و آل محمد (ص) آن را روشن ساختند. به خاطر یادشان صلواتی بفرستید.
   اللهم صل علی محمد و آل محمد الائمة و المهدیین و سلم تسلیماً کثیراً.

ثمرات کار گروهی

علاوه بر این؛ کار گروهی، کار مؤسساتی است. دربارۀ بسیاری از شرکت‌ها و حتی شرکت‌های جهانی و صاحبان آن، تحقیق ساده‌ای انجام دادم. شرکت‌های موفق که پیشرفت داشته‌اند، کار مؤسساتی و گروهی داشتند و کار فردی نمی‌کردند.

1. سودمند بودن؛ پیشرفت در کار

   کار گروهی چه از جهت دنیوی و چه اخروی، سودمند است چراکه نتیجۀ آن بزرگ می‌باشد و جداً بسیار بزرگ است؛ و اجرای کار در آن، بسیار دقیق می‌باشد؛ به این خاطر که نظرات [مختلفی درباره‌اش] وجود دارد. مثلاً فردی درباره موضوعی نظری دارد که صحیح است؛ ولی وقتی وارد مجموعه می‌شود، می‌بیند نقاط منفیِ بسیاری درباره‌اش وجود دارد. بعد از آن، این کار پیشرفت می‌کند؛ و این مسئله به خاطر گروه و کار گروهی است.

2. جلوگیری از یکنواخت بودن و خستگی

   همچنین گروه، باعث از‌بین‌رفتن یکنواختی و خستگیِ کار می‌شود. باعث یکنواختی در کار نمی‌شود. کار فردی باعث روتین‌شدن می‌شود؛ ولی در کار گروهی، افراد به یکدیگر تذکر می‌دهند. [و با تذکر] اگر در کاری کوتاهی باشد، این روتین‌بودن و خستگی که در گروه است، از بین می‌رود.

3. خودشناسی

   همچنین ازجمله مسائل مثبت که کار گروهی آن را به وجود می‌آورد، این است که هر فردی می‌تواند رفتار خودش را بشناسد و نقاط مثبت و منفی خویش را بداند. با کار در همین گروه، این مسائل را می‌فهمد. وقتی اندیشه‌ها را مطرح می‌کند و نقاط مثبت را متوجه می‌شود، این فرد می‌فهمد که این کار کامل است؛ و بعد می‌فهمد مسائلی است که از آن‌ها غافل مانده است و باید فردی باشد که نسبت به آن تذکر دهد؛ بنابراین فرد می‌تواند از خلال کار گروهی، رفتار خویش را بشناسد. این مسئله از جهت علمی نیز ثابت شده است. نظریه دینامیک عمل در گروه‌ها که متعلق به یکی از دانشمندان روانشناسی است و ثابت کرده است که فرد می‌تواند رفتار خود را از خلال کار در گروه‌ها بشناسد؛ و پس از آن، نقاط منفی خود را می‌بیند و پس از آن، نقاط مثبت خود را می‌بیند؛ و نقاط منفی افرادی که با ایشان هستند را می‌بیند و نقاط مثبت خود را می‌بیند. بعد از آن می‌تواند، تکامل پیدا کند؛ بنابراین، کار در گروه، فرصتی برای تکامل است.

این مسئله‌ای است که قرآن کریم و اهل‌بیت (ص) به آن تشویق کرده است؛ و از جهت تجربی نیز ثابت شده است. این دانشمند روانشناسی و برخی دانشمندان و نویسندگان، ویژگی‌های برای مجموعه بیان کردند تا متحد باشند و نتیجه بهتری بدهند.

راهکارهایی برای نتیجه‌بخش بودن کار گروهی

امکان‌پذیر نیست ویژگی‌هایی که الآن ذکر می‌کنم، در مجموعه‌ای موجود باشد، ولی نتیجه‌ای در آن نباشد.

• مسئلۀ اول: بالا بودن ارزش کار گروهی. هر فردی در مجموعه، ارزشی برای کار قرار می‌دهد. این کار می‌خواهد، هر‌چه باشد؛ و هیچ کاری در مجموعه، هرچند کوچک باشد، نادیده گرفته نمی‌شود. این مسئله اول است که این مجموعه باید آن را رعایت کند.
• مسئله دیگر، اِنسجام و مسئولیت است. باید یکپارچگی باشد. باید اتحادی باشد. باید مسئولیتی باشد؛ یعنی هر فردی خودش را مسئول کار بداند؛ و نباید به یک فرد تکیه شود. هر فردی به دیگری تکیه می‌کند. نه، همگی مسئول هستند. همان‌طور که نقاط مثبت برای همۀ گروه‌ها مورد حساب قرار می‌گیرد، همچنین نقاط منفی نیز به همۀ گروه نسبت داده می‌شود. هر فردی مسئول هر کمبودی در مجموعه است.
• و نیز روحیۀ معنوی بالا. محافظت‌کردن از یکدیگر، همیشه باید بین افراد وجود داشته باشد تا کار نتیجه دهد. باید از یکدیگر محافظت کنند.
• هماهنگی بین بخش‌های کار در کار گروهی. کار باید منظم باشد؛ نباید بی‌نظم و بی‌هدف باشد. باید بر اساس قانون و روشی باشد؛ و هر فردی تکلیف خود را می‌داند و در کار، هیچ تداخلی پیش نمی‌آید. وقتی این‌گونه باشد، این مجموعه به بهترین شکل نتیجه می‌دهد.
• همچنین بزرگ‌شمردن و منسوب‌شدن به گروه. در ضمن مجموعه، این‌طور کار نمی‌کنی که انگار مجبور هستی! خیر. در مجموعه، این‌گونه کار می‌کنی که انگار، مایۀ افتخار توست. پس از آن، این تصور و این اندیشه و این مسئله، نسبت به نتیجه تأثیرگذار است. این مسئله، نتیجۀ کار در مجموعه است. این‌گونه نباش که مجبور به کار هستی و باعث شود که در کار، خسته شوی.
• همچنین احساس اعضا، نسبت به ایجاد جاذبه‌هایی برای کار. منظور ابتکارهایی است که از سوی اعضا مطرح می‌شود و اعضای گروه، نسبت به هر اندیشه‌ای که مطرح می‌شود، عکس‌العمل نشان می‌دهند و آن را رد نمی‌کنند؛ حتی اگر اجرای آن سخت باشد. تو از آن، با سینه گشاده اِستقبال می‌کنی و به سویش می‌روی.

دانشمندان روانشناسی و ازجمله این دانشمند بیان می‌کنند که اگر این ویژگی‌ها در مجموعه‌ای باشند، این مجموعه نتیجه می‌دهد و متحد می‌شوند؛ و از جهت تجربی، مجموعه‌ای نیست که به این ویژگی‌ها چنگ زده باشد و نتیجه نداده باشد. اصلاً این‌گونه نیست. در حقیقت ما در کار، به این ویژگی‌ها نیازمندیم؛ مخصوصاً در کار بین دستان خداوند سبحان و متعال. کار باید گروهی باشد…

ادامه دارد…