از سید رشید الحسینی، وکیل سید علی سیستانی در عراق، در برنامه‌ای تلویزیونی، سؤالی می‌شود که عین این مکالمه را ذکر می‌کنیم:
«سؤال‌کننده: سؤالم دربارۀ امام مهدی (ع) است؛ و اینکه می‌دانیم هیچ امامی را جز امامی دیگر دفن نمی‌کند؛ [1] پس وقتی امام مهدی (ع) وفات کند، چهکسی ایشان را دفن می‌کند؟
سید رشیدالدین الحسینی: امام معصوم را کسی دفن نمی‌کند، مگر امام معصومی دیگر؛ درست است؟
سؤال‌کننده: بله، درست است. یعنی وقتی امام مهدی (ع) از دنیا برود یا به شهادت برسد، چهکسی ایشان را دفن می‌کند؟
سید رشیدالدین الحسینی: احسنت بر شما. خداوند به شما جزای خیر بدهد. درود بر شما. امام را کسی دفن نمی‌کند مگر امامی دیگر. اما اگر امام مهدی (ع) از دنیا برود، چهکسی ایشان را دفن می‌کند؟ در حقیقت، این مسئله برای ما، به‌طور کامل، به‌شکلی که به قطع و یقین بگوییم که تدفین امام چگونه و توسط چهکسی است، واضح نیست. [اما در پاسخ به این سؤال می‌گوییم] اولاً امام مهدی (ع) خاتم ائمه است و امامت دوازده‌گانه با حضرت مهدی (عج) به اتمام می‌رسد؛ اما وقتی امام عصر (ع) از دنیا برود، مهدیین بعد از او هستند. بعد از ایشان هستند، نه قبل از ایشان. بعضی‌ها می‌گویند مهدیین قبل از امام زمان (ع) هم هستند؛ خیر، مهدیین بعد از امام زمان (ع) می‌آیند و این مهدیین کسانی‌اند که عهده‌دار دفن امام مهدی (ع) می‌شوند و نیز ولایت ایشان و حکومت مبارک ایشان را برعهده دارند؛ و بدین‌گونه بعد از امام زمان (ع) امامی نخواهد بود؛ زیرا امام زمان (ع) خاتم اوصیاست و خاتم ائمه است؛ بله و آن کسی که امام زمان (ع) را دفن می‌کند مهدی اول از مهدیینی است که بعد از امام زمان (ع) است و حکومت می‌کند.» [2]طبق اظهارات وکیل مرجع اعلای عراق، گرچه به‌شکل صد‌در‌صدی نمی‌توانیم بگوییم امر تدفین امام چگونه است، اما طبق روایات اهل بیت (ع)، مهدیین بعد از امام زمان (ع) حکومت خواهند کرد و امر تدفین امام دوازدهم را مهدی اول از این مهدیین برعهده خواهد داشت. این اظهارات به‌طور ضمنی دلالت می‌کند که مهدی اول و مهدیین امامانی معصوم هستند؛ زیرا طبق آنچه وکیل سیستانی به آن معترف است، امام معصوم را جز امام معصوم دفن نمی‌کند؛ پس اگر مهدی اول عهده‌دار دفن امام مهدی (ع) شود، ضرورتاً باید مهدی اول نیز امامی معصوم باشد.
سید رشیدالدین حسینی بر دو مطلب نیز تأکید می‌کند: یکی اینکه مهدیین بعد از امام زمان (ع) می‌آیند نه قبل از ایشان، و دیگری اینکه امام زمان (ع) خاتم اوصیا و خاتم ائمۀ دوازده‌گانه است.
در بررسی این اظهارات می‌گوییم: آری، درست است که زمان حکومت مهدیین دوازده‌گانه بعد از وفات امام مهدی (ع) آغاز می‌شود، اما دلایل زیادی وجود دارد که نشان می‌دهد مهدی اول از مهدیین دوازده‌گانه، وصی امام مهدی (ع) و همان یمانی موعود است که پیش از ظهور مقدس، برای زمینه‌سازی ظهور پدرش قیام می‌کند که در کتاب‌های انصار امام مهدی (ع)، به‌تفصیل دلایل آن مطرح شده است؛ و در اینجا اجمالاً می‌گوییم اگر قرار باشد مهدی اول، امام دوازدهم را پس از وفات ایشان دفن کند، به حکم عقل باید در زمان حیات امام دوازدهم در قید حیات باشد، و از آنجا که بنا بر حدیث وصیت رسول خدا (ص)، ایشان اولین مؤمنان به امام مهدی (ع) معرفی شده است ـ‌یعنی اولین کسی است که هنگام ظهور امام مهدی (ع) به ایشان ایمان می‌آورد‌ـ پس پیش از ظهور امام مهدی (ع) نیز در قید حیات است؛ در نتیجه مهدی اول از این مهدیین فقط پس از امام مهدی (ع) ظاهر نمی‌شود، بلکه قبل از ظهور امام مهدی (ع) و در آستانۀ ظهور ایشان نیز حضور دارد که همان یمانی موعود است که برای زمینه‌سازی ظهور پدرش قیام می‌کند.
و اما در پاسخ به اینکه امام دوازدهم خاتم ائمه یا خاتم اوصیاست، اگر منظور وکیل مرجع اعلای عراق این است که مهدیین (ع) امام هستند، اما نه به این معنا که در زمرۀ امامان دوازده‌گانه باشند، ما هم با او هم‌عقیده هستیم؛ اما اگر مهدیین را امام نمی‌داند، باید توضیح دهد که در این صورت، چطور می‌خواهد تناقضی را که در کلام خودش هست رفع کند؟! زیرا از یک‌سو معترف است که امام معصوم را جز امام معصوم دفن نمی‌کند و از سوی دیگر بیان می‌کند که مهدی اول، امام دوازدهم را دفن می‌کند؛ آیا این سخن معنایی جز این دارد که مهدی اول نیز امام معصوم است؟! و نیز باید توضیح دهد که اگر مهدیین (ع) امام یا وصی نیستند، پس تکلیف ما با روایات متواتری که دلالت دارد زمین هیچ‌گاه از امام و حجت خدا خالی نیست تا خلق را به راه راست هدایت کند و امور دین و دنیای آنان را برعهده بگیرد چه می‌شود؟ طبق گفتۀ او مگر نه اینکه بعد از امام مهدی (ع) مهدیین می‌آیند؟! پس در این برهه از زمان، چهکسی جز مهدیین، حجت خدا و امام بر خلق خواهد بود؟
محمد امینی گلستانی، از عالمان حوزۀ علمیه و نویسندۀ کتب متعدد دینی، در کتاب «سیمای جهان در عصر امام زمان»، با ذکر اقوالی که دربارۀ پس از وفات امام مهدی (ع) وجود دارد، اجمالاً به تحلیل این اقوال و روایات آن می‌پردازد که ما به‌طور خلاصه، عبارات ایشان را نقل می‌کنیم:
«به‌طور خلاصه بعد از رحلت «قائم (ع)» اخبار دوازده مهدی و دوازده امام و رجعت امام حسین (ع) و رسول خدا (ص) و امیر‌المؤمنین (ع)، به‌خصوص آمدن امیر‌المؤمنین (ع) به دفعات و کرات و با عنوان «دابّة‌الارض» و سلطنت 50هزار‌سالۀ رسول خدا (ص) و 44هزارساله امیر‌المؤمنین (ع) و کمک همۀ انبیا به او یا هیچ‌کدام، بلکه با وفات «قائم (ع)» چهل روز بعد قیامت برپا می‌شود، از مشکلات اخبار و غوامض آثار و مطالبی است که به تحقیق و بررسی بیشتر نیاز دارد که در این مختصر مجالی نیست… . روایات مهدیون تصریح دارد که امامت در درجه اوّل با خود آن‌ها خواهد بود؛ چون عبارت «فإذا حضرته الوفاة (یعنی القائم ع) فلیسلّمها إلی ابنه اوّل المهدیین [یعنی زمانی که وفات امام مهدی برسد آن را به فرزندش که اولین مهدیین است تحویل می‌دهد]؛ یا در روایت حبّة العرنی آمده است:… امیر مؤمنان (ع) به‌سوی حیره بیرون رفت و فرمود: «البته در حیره مسجدی بنا کند که دارای 500 درب باشد. جانشین «قائم (ع)» در آن نماز می‌خواند؛ چون مسجد کوفه برای آن‌ها، تنگ می‌شود و در آن دوازده امام عدل (بعد از قائم ع) نماز خواهد خواند! … تا آخر خبر. یا عبارت دعا «و الأئمّة من ولده» ائمّه از اولاد او با تأویل علّامه مجلسی قدّس سرّه (که دوازده مهدی همان دوازده امام است) سازگار نیست؛ چون ائمّه (ع) پدران بزرگوار مهدی موعود (ع) هستند، نه اولاد او.
نظریۀ دیگری نیز وجود دارد که طبق بیان شیخ مفید قدّس سرّه: «بعد از دولت «قائم (ع)» برای احدی دولتی نیست، مگر روایاتی که دربارۀ قیام برخی فرزندانش (در مقام او) آمده است ان‌شاء‌اللّه. اما (این روایتها) با قطعیت و ثبوت وارد نشده است و اکثر روایات این است که «مهدی (ع)» از دنیا نمیرود، مگر چهل روز پیش از قیامت و در آن چهل روز هم هرج و علامت خروج مردگان و قیام قیامت برای حساب و پاداش خواهد بود و خدا می‌داند.» … چنانکه ملاحظه نمودید، عبارات روایات که با تأکید میفرماید: «لیملکنّ منّا أهل البیت رجل» یا «فلیسلّمها إلی ابنه اوّل المهدیین» گویای خلاف این بیان است و با آن نظریه همخوان نیست، مگر اینکه چنین روایتها از نظر فنّی و رجالی مردود شناخته شود.
اکنون می‌توان گفت اگرچه روایات صالحین یا مهدیون از نظر سند رجالی و فنّی متواتر نیست و با قطع و یقین چیزی را ثابت نمی‌کند، ولی همین مقدار هم که هست برای اثبات تاریخی ماجرا صلاحیت دارد و برای پذیرش مطلب مذکور کفایت می‌کند… .» (سیمای جهان در عصر امام زمان (عج)، ج2، ص387 تا 389)
آن‌طور که از سخنان محمد امینی گلستانی پیداست، گرچه ایشان در جمع روایات مهدیین و رجعت به قطعیت نرسیده است، اما ظاهر کلام ایشان نشان می‌دهد که آمدن مهدیین را صحیح‌تر می‌داند و در نتیجه به این متمایل است که بعد از وفات امام دوازدهم، مهدیین دوازده‌گانه‌ای می‌آیند که دارای مقام امامت هستند؛ آنجا که می‌گوید گرچه روایات مهدیین متواتر نیستند اما برای اثبات تاریخی این مسئله صلاحیت دارند. ناگفته نماند که این سخن ایشان که «روایات مهدیین متواتر نیستند» از اساس غلط بوده و ظاهراً منشأ آن، اطلاع‌نداشتن ایشان از انبوه روایاتی است که دربارۀ مهدیین و مهدی اول در منابع شیعه و سنی نقل شده است که یقیناً متواتر محسوب می‌شوند.
مهدی حمد فتلاوی (روحانی پژوهشگر در زمینۀ مهدویت در کشور عراق) در دو کتابش به نام‌های «علامات المهدی المنتظر(ع) فی خطب الإمام علی (ع)» و نهج‌الخلاص، در بابی با عنوان «ما یکون بعد دولت(ع): آنچه بعد از دولت امام مهدی خواهد بود» حدیث وصیت را ذکر کرده است؛ و در مقدمۀ کتابش تصریح کرده که به صحت احادیثی که نقل کرده معتقد است و گفته اگر حدیثی را نامعتبر بداند در متن کتاب به آن تذکر می‌دهد؛ حال آنکه هیچ تعلیق یا رد یا تأویلی از حدیث وصیت را ذکر نکرده که ظاهراً دلالت می‌کند مضمون حدیث وصیت را پذیرفته است و حدیث وصیت نیز دلالت می‌کند که بعد از امام دوازدهم، مهدیین دوازده‌گانه خواهند بود.
رزق خلیل (روحانی و نویسندۀ معاصر شیعی و مسئول فرهنگی و روابط بین‌الملل در لبنان) می‌نویسد:
«حکومت مهدی (ع) در زمان حیاتش و بعد از آن تا آخر دنیا ادامه خواهد داشت؛ چراکه بعد از او، مهدیین از فرزندانش حکومت می‌کنند، و سپس رجعت برخی از انبیا و ائمه (ع) خواهد بود و تا آخر دنیا حکومت خواهند کرد.» (الامام المهدی و الیوم الموعود، ص 597)
اگر رزق خلیل معتقد باشد که در فاصلۀ بین وفات امام دوازدهم و رجعت اهل‌بیت (ع)، مهدیین حکومت خواهند کرد لاجرم باید بپذیرد مهدیین از حجت‌های معصوم الهی هستند؛ زیرا از اصول مهم عقیدتی و مسلَّم شیعه این است که زمین خالی از حجت خداوند نیست.
علی اصغر رضوانی (نویسنده و محقق مهدویت و استاد در مرکز تخصصی مهدویت) ذیل عنوان «رهبران جهان بعد از امام زمان (ع)» می‌نویسد:
«از امام زمان(ع) نقل شده که در دعایی اینچنین عرضه میدارد:”… و صلّ علی ولیک و ولاة عهده و الأئمة من ولده …: و بر ولی‌ات و والیان عهدش و امامان از اولاد او … درود فرست.” [3] از این عبارت استفاده می‌شود که والیان عهد امام زمان (ع) و امامان بعد از او از اولاد وی هستند و این منافاتی با رجعت اهل‌بیت (ع) خصوصاً امام حسین(ع) ندارد.» (دین‌شناسی از دیدگاه حضرت مهدی، ص 247)
اینکه علی‌اصغر رضوانی ذیل تیتر «رهبران جهان بعد از امام زمان (ع)» این عبارت از امام رضا(ع) را نقل می‌کند معنایش این است که از دید ایشان، امامانی از اولاد امام مهدی(ع) رهبران جهان بعد از امام مهدی(ع) هستند و البته طبق برداشت خودشان، رجعت را مقارن با حضور این امامان می‌داند که نادرست است؛ زیرا رجعت اهل‌بیت (ع) بعد از اتمام حکومت مهدیین آغاز می‌شود. در هر حال آنچه محل شاهد ماست، این است که ایشان به وجود امامانی از اولاد امام دوازدهم که بعد از ایشان می آیند معترف است.
. اینکه هیچ امامی را جز امامی دیگر دفن نمی‌کند مطلبی است که در روایات متعددی به آن اشاره شده است.
نویسنده: نعیم احمدی
۱۴۸ – هفته نامه زمان ظهور- ۴ فروردین ۱۴۰۲
دانلود تمامی شماره های هفته نامه زمان ظهور
عیسی به آمدن مدعیان دروغین بسیاری هشدار داده است، اما نگفته هر مدعیِ پس‌از او کذاب است. به قلم: متیاس… Read More
مصیبت برتر قسمت دوم به قلم: نازنین زینب احمدی مقدمه در بخش پیشین این مجموعه، با تکیه بر اهمیتی که… Read More
گفت‌وگوی داستانی دربارۀ دعوت فرستادۀ عیسای مسیح (قسمت دوم) به قلم: متیاس الیاس از پیشنهادِ رفتن نزد کشیش استقبال کرد… Read More
به قلم: شیث کشاورز امروزه نظریه تکامل (فرگشت) نظریه‌ای است که در جامعۀ علمی، به‌طور گسترده به‌عنوان توضیحی کاملاً… Read More
پاسخ به تئوفان اعتراف‌کننده | قسمت چهارم به قلم: ارمیا خطیب • پیشگفتار در قسمت پیشین به سه ادعای تئوفانس… Read More
وظیفۀ مؤمنان در قبال رؤیا در پیشگاه فرستادۀ الهی به قلم: نوردخت مهدوی مقدمه رؤیا، سفری شیرین و روحانی است… Read More
